Thời khắc đặc biệt như năm mới, hôn lễ, hay tiệc tùng luôn gắn liền với tiếng bật nắp rượu – nhưng bạn có biết sự khác biệt giữa Champagne và Sparkling Wine là gì không?
Mặc dù hai thuật ngữ này thường được dùng thay thế cho nhau, nhưng Champagne và vang nổ (sparkling wine) có thực sự giống nhau? Cùng Hedon khám phá 5 điều thú vị về sự khác biệt giữa Champagne và Sparkling wine giúp bạn hiểu rõ hơn và chọn đúng loại rượu phù hợp cho từng dịp đặc biệt!
1. Rượu Champagne là gì?
Champagne là một loại rượu vang sủi bọt (sparkling wine) nổi tiếng trên toàn thế giới. Tuy nhiên, không phải loại vang nổ nào cũng được gọi là Champagne. Champagne thực thụ chỉ đến từ vùng Champagne của Pháp – khu vực duy nhất được phép sử dụng tên gọi này theo luật bảo hộ xuất xứ địa lý của châu Âu.
Nằm ở góc đông bắc nước Pháp, cách Paris không xa, chỉ những chai rượu được trồng nho, lên men và đóng chai trong bán kính 160 km quanh khu vực này mới được phép mang tên “Champagne”.
Đặc điểm nổi bật của Champagne nằm ở quy trình lên men thứ cấp trong chai, hay còn gọi là Méthode Traditionnelle (phương pháp truyền thống). Trong kỹ thuật này, đường và men được bổ sung vào rượu để tạo ra khí CO₂ một cách tự nhiên, hình thành những bọt khí tinh tế, sống động và lâu tan.
Khi bật nắp Champagne, áp suất cao tạo nên hiện tượng bọt phun trào hấp dẫn. Không chỉ mang lại hiệu ứng thị giác hấp dẫn, phương pháp này còn mang lại hương thơm phong phú, phức hợp. Champagne thường nổi bật với hương vị trái cây, bánh mì nướng, hạnh nhân và kem béo – tất cả nhờ vào quá trình ủ kỹ lưỡng trong chai.
Nghề làm rượu Champagne đã bắt đầu từ thế kỷ 17. Ngày nay, vùng này sở hữu khoảng 34.000 ha vườn nho trải dài khắp các sườn đồi và đồng bằng thuộc 5 tiểu vùng chính: Montagne de Reims, Vallée de la Marne, Côte des Blancs, Côte de Sézanne và The Aube.
2. Sparkling wine là gì?
Sparkling wine, hay còn gọi là vang nổ, là một thuật ngữ chung dùng để chỉ tất cả các loại rượu vang có bọt (sủi tăm). Khác với Champagne, vốn chỉ được sản xuất tại một khu vực duy nhất ởPháp, sparkling wine có thể được sản xuất ở bất kỳ nơi nào trên thế giới: từ Pháp, Ý, Tây Ban Nha đến Mỹ, Úc và nhiều quốc gia khác.
Điểm thú vị của Sparkling Wine là sự đa dạng về phong cách, giống nho và phương pháp sản xuất. Có loại sử dụng phương pháp Charmat (lên men trong bồn thép không gỉ), có loại dùng phương pháp truyền thống như Champagne. Điều này dẫn đến sự khác biệt rõ rệt về độ tinh tế của bọt khí, hương thơm và hương vị.
Chính vì vậy, sự khác biệt giữa Champagne và sparkling wine không chỉ nằm ở yếu tố địa lý, mà còn bao gồm cả chất lượng, hương vị, giá thành và quy trình sản xuất.
3. Sự khác biệt giữa Champagne và Sparkling wine
Cùng thuộc nhóm rượu vang sủi bọt, nhưng Champagne và sparkling wine tồn tại nhiều điểm khác biệt rõ rệt mà không phải ai cũng biết. Dưới đây là 5 sự khác biệt giữa Champagne và sparkling wine mà bạn nên nắm rõ.
3.1 Vùng sản xuất – Sự khác biệt then chốt
Champagne là Sparkling wine, nhưng Sparkling wine chưa chắc là Champagne. Sự khác biệt lớn nhất nằm ở nguồn gốc địa lý sản xuất.
- Champagne: Chỉ được sản xuất tại vùng Champagne (Pháp), trong khu vực được bảo hộ địa lý nghiêm ngặt. Bất kỳ chai rượu nào không sản xuất tại vùng này không được phép gắn nhãn Champagne.
- Sparkling wine: Có thể đến từ bất kỳ nơi nào trên thế giới, và được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau theo từng quốc gia và khu vực (như Crémant tại Pháp, Cava tại Tây Ban Nha, Prosecco tại Ý…). Ngoài vùng Champagne, tất cả các loại rượu vang sủi khác đều được gọi là sparkling wine.
3.2 Giống nho – Chìa khóa để phân biệt Champagne và Sparkling wine
Bên cạnh yếu tố địa lý, giống nho sử dụng cũng đóng vai trò quan trọng tạo nên sự khác biệt giữa Champagne và sparkling wine. Champagne còn khẳng định tên tuổi của mình nhờ vào những giống nho đặc biệt được sử dụng. Hương vị đặc trưng của Champagne được tạo nên từ sự kết hợp hài hòa giữa khí hậu mát mẻ và thổ nhưỡng độc đáo, giàu khoáng chất. Chỉ một số ít giống nho được phép sử dụng để làm nên “cuvée” (hỗn hợp nước ép nho nguyên chất nhất được chiết xuất từ lần ép đầu tiên) – nền tảng cho mọi chai Champagne.
- Champagne: Được sản xuất từ 7 giống nho chính là Pinot Noir, Pinot Meunier, Chardonnay, Pinot Blanc, Pinot Gris, Petit Meslier, Arbane.
Mặc dù tỷ lệ pha trộn khác nhau, hầu hết các loại Champagne trên thị trường đều sử dụng bộ ba phổ biến nhất là Chardonnay, Pinot Noir và/hoặc Pinot Meunier. Sự kết hợp này tạo nên sự đa dạng về cấu trúc, hương trái cây, độ đậm đà, hương thơm, độ tinh tế, độ tươi mát và độ phức tạp mà nhà sản xuất rượu mong muốn. Những cuvée hảo hạng nhất mang đến sự kết hợp hài hòa của tất cả những đặc điểm đáng quý này.
- Sparkling wine: Có thể được sản xuất từ nhiều giống nho khác nhau, tùy vào vùng và phong cách. Ví dụ như Glera (trong Prosecco), Macabeo (trong Cava), Riesling (trong Sekt), hay thậm chí Syrah, Chenin Blanc…
Vang sủi có thể được làm từ cùng những giống nho như Champagne hoặc từ một hỗn hợp hoàn toàn khác, mang đến cho các nhà sản xuất rượu sự tự do sáng tạo để thử nghiệm với nhiều loại nho và thể hiện đặc trưng vùng miền. Không giống như ở Pháp, nơi sản xuất Champagne được quy định nghiêm ngặt, các nhà sản xuất bên ngoài khu vực này có ít giới hạn trong việc sản xuất. Sự tự do này cho phép họ sử dụng các giống nho như Chenin Blanc và Syrah, tạo nên một thế giới đa dạng về hương vị và phong cách.
3.3 Quy trình sản xuất – Cách làm nên đẳng cấp
- Rượu vang Champagne: Bắt buộc phải được sản xuất theo phương pháp truyền thống – méthode champenoise.
Kỹ thuật này bao gồm việc bổ sung men và đường (liqueur de tirage) vào chai rượu vang cơ bản đã lên men lần đầu. Quá trình này tạo nên lên men lần hai ngay trong chai, từ đó sản sinh khí CO₂ – yếu tố làm nên những bọt khí mịn và sủi lâu đặc trưng của Champagne.
Sau quá trình lên men, rượu được ủ trên cặn men (gồm tế bào nấm men chết hoặc phần còn lại của nấm men) trong thời gian tối thiểu 15 tháng theo tư thế úp ngược trên giá. Quá trình này giúp rượu vang tiếp xúc nhiều nhất với men, qua đó cải thiện kết cấu và độ sâu của rượu. Sau đó, các tế bào nấm men chết được loại bỏ bằng phương pháp “dégorgement”. Đây là kĩ thuật làm đông lạnh cổ chai và loại bỏ cặn men truyền thống của Champagne. Phần rượu hao hụt sau khi loại bỏ cặn men sẽ được bổ sung bằng một lượng nhỏ “dosage” (hỗn hợp đường và rượu đỏ) sau đó mới được đóng chai. “Dosage” là yếu tố quyết định độ ngọt của Champagne, từ rất khô (extra brut), khô (brut) cho tới ngọt (demi-sec, doux).
Quá trình sản xuất champagne được kiểm soát chặt chẽ bởi hệ thống Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) – một hệ thống kiểm soát tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt của Pháp. Nho bắt buộc phải được thu hoạch bằng tay và ép trong điều kiện đặc biệt có mái che. Ngoài Champagne, một số loại vang nổ danh tiếng khác như Crémant (từ các vùng Loire, Bourgogne, Alsace, Jura, Bordeaux, de Die, de Limoux), Cava (Tây Ban Nha) và Franciacorta (Ý) cũng sử dụng phương pháp truyền thống này.
- Sparkling wine: Linh hoạt trong phương pháp sản xuất
Sparkling wine trên toàn thế giới không bị giới hạn bởi một phương pháp duy nhất. Bên cạnh phương pháp truyền thống như Champagne, các nhà sản xuất còn sử dụng phương pháp Charmat mà Prosecco là ví dụ điển hình.
Trong phương pháp Charmat, quá trình lên men thứ cấp diễn ra trong bồn thép không gỉ, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí. Sau quá trình lên men, rượu được làm lạnh để ngừng lên men và lọc sang một bồn chứa khác để loại bỏ cặn men rồi đóng chai. Với những loại vang nổ ngọt hơn, đường có thể được thêm vào ở giai đoạn cuối.
Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá rằng chất lượng sparkling wine sản xuất theo phương pháp Charmat thường không được đánh giá cao như champagne thực thụ.
3.4 Phong cách và hương vị – Một thế giới đa dạng
Champagne thường mang hương vị phong phú, tinh tế, và đậm đà nhờ thời gian ủ trên cặn men trong một thời gian dài. Hương vị của Champagne có thể bao gồm những nốt hương bánh mì nướng giòn tan, bánh brioche thơm lừng quyện cùng chút bánh quy ngọt ngào, tất cả hòa quyện trong lớp bọt khí li ti. Tùy vào hàm lượng đường, Champagne có thể mang phong cách từ rất khô (extra brut), khô (brut) cho đến ngọt (demi-sec, doux). Lượng đường dư càng nhiều, champagne càng ngọt và đậm hương trái cây. Quá trình lão hóa lâu hơn cũng mang lại cho champagne kết cấu mượt mà và thanh lịch hơn.
Ngược lại, các loại sparkling wine thông thường có phong cách tươi mát và đậm đà hương trái cây hơn, với kết cấu tươi mát và bọt khí thường lớn hơn so với Champagne (do thời gian ủ ngắn hơn). Ví dụ, Prosecco có hương thơm chủ đạo của táo, hoa kim ngân, đào, dưa gang và lê. Ngược lại, Cava lại nổi bật với hương thơm của các loại trái cây họ cam quýt và trái cây vườn như mộc qua, táo vàng, chanh xanh và chanh Meyer.
3.5 Giá thành – Sự chênh lệch rõ rệt
Giá cả của Champagne và vang nổ (sparkling wine) rất đa dạng. Đây là một trong những điểm khác biệt rõ rệt nhất giữa hai dòng rượu này.
- Champagne: Thường có giá thành cao hơn đáng kể, một phần do chi phí sản xuất cao, quy định khắc khe và danh tiếng lâu đời. Nhiều chai Champagne thượng hạng có thể lên tới hàng nghìn đô la.
- Spakling wine: Phổ biến hơn ở mức giá phải chăng, linh hoạt. Có nhiều phân khúc giá khác nhau, từ bình dân đến cao cấp, phù hợp với nhiều đối tượng người tiêu dùng.
Sự chênh lệch về giá giữa Champagne và vang nổ (sparkling wine) chủ yếu đến từ chất lượng nho và phương pháp sản xuất.
Phương pháp truyền thống, với quá trình lên men thứ cấp diễn ra ngay trong chai, đòi hỏi chi phí cao hơn và thời gian ủ lâu hơn. Tuy nhiên, “đắt xắt ra miếng”, phương pháp này mang đến cho rượu những tầng hương thơm phức tạp đầy mê hoặc. Như vậy, phương pháp sản xuất không chỉ ảnh hưởng đến hương vị mà còn quyết định đến giá thành của chai rượu vang sủi bọt.
>>> Nên chọn Champagne hay Sparkling wine?
Khi lựa chọn giữa một ly Champagne và sparkling wine, hãy cân nhắc những yếu tố như chất lượng, hương vị, ngân sách và mục đích sử dụng. Nếu bạn tìm kiếm chất lượng vượt trội, sự tinh xảo và có lẽ là hương vị nấm men đặc trưng, Champagne hoặc sparkling wine cao cấp được làm theo phương pháp truyền thống (méthode traditionelle) là một lựa chọn tuyệt vời.
Nhưng nếu bạn đang cân nhắc ngân sách, dự định pha chế cocktail hoặc thích một loại rượu nhẹ nhàng và đậm hương trái cây hơn, một chai sparkling wine bình dân sẽ mang lại trải nghiệm thú vị không kém.
4. Phân loại các loại Sparkling Wine nổi tiếng
Thế giới của sparkling wine rất đa dạng, với nhiều loại vang nổ nổi tiếng bên cạnh Champagne. Mỗi quốc gia đều có những phiên bản rượu vang sủi bọt đặc trưng, với sự khác biệt về giống nho, hương vị trái cây, kích thước bọt khí và phương pháp sản xuất.
>>> Tìm hiểu thêm những thông tin bổ ích về vùng làm rượu vang Champagne – cái nôi của những chai vang sủi đẳng cấp nhất thế giới.
Dưới đây là một số loại rượu vang sủi bọt phổ biến từ các vùng nổi tiếng:
- Prosecco (Ý): Loại rượu vang sủi bọt nổi tiêng của Ý, với bong bóng lớn và hương thơm trái cây đặc trưng. Đây là lựa chọn phổ biến cho nhiều loại cocktaili.
– Phương pháp sản xuất: Phương pháp Charmat – lên men thứ cấp trong bồn thép, giúp giữ được hương vị tươi mới.
– Giống nho: Prosecco được làm chủ yếu từ giống nho Glera, cùng tối đa 15% các loại nho khác như Bianchetta Trevigiana hoặc Pinot Nero.
– Phong cách: Prosecco thường có vị khô hoặc hơi ngọt, tùy thuộc vào mức độ đường dư trong rượu.
- Franciacorta (Ý): Đây là một loại rượu vang sủi bọt cao cấp được sản xuất chủ yếu tại vùng Franciacorta ở Lombardia, phía bắc Ý.
– Phương pháp sản xuất: Rượu được làm theo phương pháp Traditional Method (tương tự Champagne), nghĩa là rượu trải qua quá trình lên men thứ hai trong chai để tạo ra bọt khí tự nhiên.
– Giống nho: Franciacorta được làm từ các giống nho cao cấp như Chardonnay, Pinot Nero (Pinot Noir), và Pinot Bianco (Pinot Blanc).
– Phong cách: Rượu có sự tươi mát, hương vị phong phú, với các nốt hương trái cây, bánh mì nướng và hạnh nhân, đặc biệt là các loại vang brut (khô). Franciacorta được coi là một trong những loại rượu vang sủi bọt cao cấp và chất lượng nhất của Ý
- Cava (Tây Ban Nha): Loại sparkling wine nổi tiếng của Tây Ban Nha, chủ yếu được sản xuất ở vùng Penedès thuộc Catalonia.
– Phương pháp sản xuất: Cava được làm theo phương pháp Traditional Method (phương pháp truyền thống), với quá trình lên men thứ hai trong chai để tạo ra những bọt khí mịn màng và hương vị đặc trưng.
– Giống nho: Rượu thường được làm từ các giống nho bản địa của Tây Ban Nha như Macabeo, Xarel·lo, và Parellada, nhưng cũng có thể sử dụng Chardonnay hoặc Pinot Noir cho các dòng cao cấp.
– Phong cách: Cava có hương vị tươi mát với nốt hương trái cây, hoa, và bánh mì nướng. Các loại Cava Brut (khô) được ưa chuộng nhất, nhưng cũng có các dòng semi-sec (bán ngọt).
- Crémant (Pháp): Crémant là một loại sparkling wine của Pháp,
– Phương pháP sản xuất: Theo phương pháp truyền thống (giống như Champagne) nhưng không đến từ vùng Champagne.
– Giống nho: Crémant có thể được làm từ nhiều giống nho khác nhau và đến từ các vùng sản xuất rượu vang nổi tiếng của Pháp như Alsace, Loire, Bourgogne, Bordeaux, và Limoux.
– Phong cách: Mịn màng, thanh lịch, giá cả phải chăng hơn nhưng vẫn giữ được chất lượng và hương vị tinh tế.
- Sparkling wine của Anh: English Sparkling Wine ngày càng được công nhận về chất lượng, sản xuất chủ yếu ở các vùng phía nam nước Anh như Sussex, Kent và Hampshire.
– Phương pháp sản xuất: Sử dụng phương pháp Traditional Method
– Giống nho: Rượu được làm từ các giống nho như Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier.
– Phong cách: English Sparkling Wine tạo ra những bọt khí tự nhiên và hương vị tươi mát, phức hợp. Các chai vang nổi tiếng như Nyetimber, Chapel Down và Camel Valley mang đến hương vị trái cây tươi mát, bánh mì nướng và hạnh nhân.
Lời kết,
Vậy là chúng ta đã cùng nhau khám phá toàn diện sự khác biệt giữa Champagne và Sparkling wine. Dù đều là rượu sủi bọt, nhưng Champagne và vang nổ (sparkling wine) lại mang trong mình những đặc điểm rất riêng biệt về nguồn gốc, quy trình, giá trị và phong cách. Champagne, với những quy định nghiêm ngặt và phương pháp truyền thống, mang đến sự tinh tế, sang trọng, xứng đáng với danh xưng “ông hoàng” của giới vang sủi. Trong khi đó, Sparkling wine lại đa dạng và phóng khoáng hơn, với muôn vàn hương vị và phong cách, phù hợp với nhiều dịp và túi tiền khác nhau.
Sự khác biệt giữa Champagne và sparkling wine không chỉ nằm ở cái tên mà còn là cả một câu chuyện văn hóa, lịch sử và nghệ thuật làm rượu. Dù bạn lựa chọn Champagne hay Sparkling wine, điều quan trọng nhất vẫn là tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc thưởng thức. Hãy để những bọt sủi lấp lánh cùng hương vị tuyệt vời đưa bạn đến những cung bậc cảm xúc thăng hoa.