Thời khắc báo hiệu năm mới, khoảnh khắc thiêng liêng của hôn lễ, hay không khí náo nhiệt của buổi tiệc tùng – điểm chung của những dịp đặc biệt này là gì? Chính là sự hiện diện của một chai champagne! Dường như bất cứ khi nào muốn ăn mừng, chúng ta đều nghĩ ngay đến việc khui một chai rượu vang sủi bọt – hay champagne?
Mặc dù hai thuật ngữ này thường được sử dụng thay thế cho nhau, nhưng liệu champagne và sparkling wine (rượu vang sủi bọt) có thực sự giống nhau? Cùng Hedon khám phá 5 điều thú vị về sự khác biệt giữa Champagne và Sparkling wine để hiểu rõ hơn về thức uống đầy mê hoặc này nhé!
1. Champagne là Sparkling wine, nhưng Sparkling wine chưa chắc là Champagne
Champagne thực thụ chỉ đến từ vùng Champagne của Pháp – nơi nó được trồng, lên men và đóng chai. Nằm ở góc đông bắc nước Pháp, không xa Paris, chỉ những chai rượu được đóng chai trong vòng 160 km quanh khu vực này mới được phép mang tên “Champagne” (được bảo hộ hợp pháp theo luật châu Âu). Ngoài vùng Champagne, tất cả các loại rượu vang sủi khác đều được gọi là sparkling wine hoặc một số tên gọi riêng biệt theo từng đất nước và khu vực (Crémant tại Pháp, Cava tại Tây Ban Nha, Prosecco tại Ý…)
Nghề làm rượu vang sủi bọt ở Champagne có từ thế kỷ 17, và ngày nay, những vườn nho trải dài trên 34.000 ha khắp các sườn đồi và đồng bằng của 5 vùng trồng nho chính: Montagne de Reims, Vallée de la Marne, Côte des Blancs, Côte de Sézanne và The Aube.
Ở các quốc gia khác ngoài Pháp, Sparkling wine được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau. Với sự khác biệt về giống nho, hương vị trái cây, kích thước bọt khí và phương pháp sản xuất, mỗi quốc gia đều có những phiên bản rượu vang sủi bọt đặc trưng riêng.
>>> Tìm hiểu thêm những thông tin bổ ích về vùng làm rượu vang Champagne.
Dưới đây là một số loại rượu vang sủi bọt phổ biến từ các vùng khác nhau:
- Prosecco: Loại rượu vang sủi bọt phổ biến của Ý, với bong bóng lớn và hương thơm trái cây – là lựa chọn phổ biến cho nhiều loại cocktaili. Được làm chủ yếu từ nho Glera, cùng với tối đa 15% các loại nho khác như Bianchetta Trevigiana hoặc Pinot Nero, Prosecco thường là rượu vang sủi bọt khô hoặc hơi ngọt.
- Franciacorta: Đây là một loại rượu vang sủi bọt được sản xuất chủ yếu tại vùng Franciacorta ở Lombardia, phía bắc Ý, và được làm theo phương pháp Traditional Method (giống như Champagne), nghĩa là rượu trải qua quá trình lên men thứ hai trong chai để tạo ra bọt khí tự nhiên.Franciacorta được làm từ các giống nho cao cấp như Chardonnay, Pinot Nero (Pinot Noir), và Pinot Bianco (Pinot Blanc). Rượu có sự tươi mát, hương vị phong phú, với các nốt hương trái cây, bánh mì nướng và hạnh nhân, đặc biệt là các loại vang brut (khô). Franciacorta được coi là một trong những loại rượu vang sủi bọt cao cấp và chất lượng của Ý
- Cava: Loại sparkling wine nổi tiếng của Tây Ban Nha, chủ yếu được sản xuất ở vùng Penedès thuộc Catalonia. Được làm theo phương pháp Traditional Method (phương pháp truyền thống), Cava có quá trình lên men thứ hai trong chai, tạo ra những bọt khí mịn màng và hương vị đặc trưng. Rượu thường được làm từ các giống nho Macabeo, Xarel·lo, và Parellada, ba giống nho bản địa của Tây Ban Nha, nhưng cũng có thể sử dụng Chardonnay hoặc Pinot Noir cho những dòng cao cấp. Cava có hương vị tươi mát với nốt hương trái cây, hoa, và bánh mì nướng, với các loại Brut (khô) được ưa chuộng nhất, nhưng cũng có các dòng semi-sec (bán ngọt).
- Crémant: Crémant là một loại sparkling wine của Pháp, sản xuất theo phương pháp truyền thống (giống như Champagne) nhưng không đến từ vùng Champagne. Crémant có thể được làm từ nhiều giống nho khác nhau và đến từ các vùng sản xuất rượu vang nổi tiếng của Pháp như Alsace, Loire, Bourgogne, Bordeaux, và Limoux. Mặc dù có phương pháp sản xuất tương tự Champagne, Crémant thường có giá cả phải chăng hơn nhưng vẫn giữ được chất lượng và hương vị tinh tế.
- Sparkling wine của Anh: English Sparkling Wine ngày càng được công nhận về chất lượng, sản xuất chủ yếu ở các vùng phía nam như Sussex, Kent và Hampshire. Được làm từ các giống nho như Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier, rượu vang này thường sử dụng phương pháp Traditional Method, tạo ra những bọt khí tự nhiên và hương vị tươi mát, phức tạp. Các chai vang nổi tiếng như Nyetimber, Chapel Down và Camel Valley mang đến hương vị trái cây tươi mát, bánh mì nướng và hạnh nhân.
2. Giống Nho – Chìa khóa phân biệt Champagne và Sparkling wine
Bên cạnh vùng đất trứ danh, Champagne còn khẳng định tên tuổi của mình nhờ vào những giống nho đặc biệt được sử dụng. Hương vị đặc trưng của Champagne được tạo nên từ sự kết hợp hài hòa giữa khí hậu mát mẻ và thổ nhưỡng độc đáo, giàu khoáng chất. Chỉ một số ít giống nho được phép sử dụng để làm nên “cuvée” (hỗn hợp nước ép nho nguyên chất nhất được chiết xuất từ lần ép đầu tiên) – nền tảng cho mọi chai Champagne.
Các giống nho được phép sử dụng trong sản xuất Champagne:
- Pinot Noir
- Pinot Meunier
- Chardonnay
- Pinot Blanc
- Pinot Gris
- Petit Meslier
- Arbane
Mặc dù tỷ lệ pha trộn khác nhau, hầu hết các loại Champagne trên thị trường đều sử dụng Chardonnay, Pinot Noir và/hoặc Pinot Meunier. Sự kết hợp này tạo nên sự đa dạng về cấu trúc, hương trái cây, độ đậm đà, hương thơm, độ tinh tế, độ tươi mát và độ phức tạp mà nhà sản xuất rượu mong muốn. Những cuvée hảo hạng nhất mang đến sự kết hợp hài hòa của tất cả những đặc điểm đáng quý này.
Vang sủi có thể được làm từ cùng những giống nho như Champagne hoặc từ một hỗn hợp hoàn toàn khác, mang đến cho các nhà sản xuất rượu sự tự do sáng tạo để thử nghiệm với nhiều loại nho và thể hiện đặc trưng vùng miền. Không giống như ở Pháp, nơi sản xuất Champagne được quy định nghiêm ngặt, các nhà sản xuất bên ngoài khu vực này có ít giới hạn trong việc sản xuất. Sự tự do này cho phép họ sử dụng các giống nho như Chenin Blanc và Syrah, tạo nên một thế giới đa dạng về hương vị và phong cách.
3. Quy trình sản xuất của Champagne và Sparkling wine
Rượu vang Champagne được sản xuất theo phương pháp champenoise (méthode champenoise). Kỹ thuật này bao gồm việc thêm men và đường (liqueur de tirage) vào chai rượu vang cơ bản để tạo ra quá trình lên men lần hai, tạo nên khí CO2 làm nên những bọt khí đặc trưng của champagne.
Sau quá trình lên men, rượu được ủ trên cặn men (gồm tế bào nấm men chết hoặc phần còn lại của nấm men) trong ít nhất 15 tháng theo hướng úp ngược trên giá để rượu vang tiếp xúc nhiều nhất với men, qua đó cải thiện kết cấu và độ sâu của rượu. Sau đó, các tế bào nấm men chết được loại bỏ bằng phương pháp “dégorgement”. Đây là kĩ thuật llàm đông lạnh cổ chai và loại bỏ cặn men truyền thống của Champagne. Phần rượu hao hụt sau khi loại bỏ cặn men sẽ được bổ sung bằng một lượng “dosage” (hỗn hợp đường và rượu đỏ) sau đó mới được đóng chai. “Dosage” là yếu tố quyết định độ ngọt của Champagne.
Việc sản xuất champagne được kiểm soát chặt chẽ bởi hệ thống Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) – một hệ thống kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt của Pháp. Tất cả nho làm Champagne phải được thu hoạch bằng tay và ép trong môi trường có mái che. Ngoài Champagne, các dòng vang danh tiếng như Crémant (từ các vùng Loire, Bourgogne, Alsace, Jura, Bordeaux, de Die, de Limoux), Cava và Franciacorta đều được sản xuất theo cách này.
Sparkling wine có thể được sản xuất theo phương pháp Charmat mà Prosecco là ví dụ điển hình. Trong phương pháp Charmat, quá trình lên men thứ cấp diễn ra trong bồn thép. Quá trình lên men bị dừng lại bằng cách làm lạnh rượu và lọc sang một bồn chứa khác để loại bỏ cặn men. Đối với các loại rượu ngọt hơn, người ta sẽ thêm đường ở bước tiếp theo. Tuy nhiên, chất lượng sparkling wine sản xuất theo phương pháp này không được đánh giá cao như champagne thực thụ.
4. Sự khác nhau giữa hương vị của Champagne và Sparkling wine
Champagne đạt được hương vị phong phú và đậm đà hơn khi được ủ trên cặn men trong một thời gian dài. Vị bánh mì nướng giòn tan, bánh brioche thơm lừng quyện cùng chút bánh quy ngọt ngào, tất cả hòa quyện trong lớp bọt khí li ti. Tùy thuộc vào hàm lượng đường, champagne cũng có thể là rất khô (extra-brut), khô (brut) hoặc ngọt. Lượng đường dư càng nhiều, champagne càng ngọt và đậm hương trái cây. Quá trình lão hóa lâu hơn cũng mang lại cho champagne kết cấu tinh tế và thanh lịch hơn.
Các loại sparkling wine thông thường thường tươi mát và đậm hương trái cây hơn, với kết cấu tươi mát và bọt khí thường có kích cỡ to hơn so với Champagne (do thời gian ủ ngắn hơn). Ví dụ, Prosecco có hương thơm chủ đạo của táo, hoa kim ngân, đào, dưa gang và lê. Ngược lại, Cava lại nổi bật với hương thơm của các loại trái cây họ cam quýt và trái cây vườn như mộc qua, táo vàng, chanh xanh và chanh Meyer.
5. Giá cả giữa champagne và sparkling wine
Giá cả của Champagne và sparkling wine rất đa dạng. Có những chai Champagne đắt đỏ lên đến hàng nghìn đô la, trong khi các loại spakling wine thông thường có giá cả phải chăng hơn. Sự chênh lệch này chủ yếu phụ thuộc vào chất lượng nho và phương pháp sản xuất.
Phương pháp truyền thống, với quá trình lên men thứ cấp diễn ra ngay trong chai, đòi hỏi chi phí cao hơn và thời gian ủ lâu hơn. Tuy nhiên, “đắt xắt ra miếng”, phương pháp này mang đến cho rượu những tầng hương thơm phức tạp đầy mê hoặc. Như vậy, phương pháp sản xuất không chỉ ảnh hưởng đến hương vị mà còn quyết định đến giá thành của chai rượu vang sủi bọt.
Khi lựa chọn giữa một ly Champagne hay sparkling wine, hãy nghĩ về những gì bạn mong đợi. Nếu bạn tìm kiếm chất lượng vượt trội, sự tinh xảo và có lẽ là hương vị nấm men đặc trưng, Champagne hoặc sparkling wine cao cấp được làm theo phương pháp truyền thống (méthode traditionelle) là một lựa chọn tuyệt vời.
Nhưng nếu bạn đang cân nhắc ngân sách, dự định pha chế cocktail hoặc thích một loại rượu nhẹ nhàng và đậm hương trái cây hơn, một chai sparkling wine bình dân hơn sẽ là lựa chọn hoàn hảo.
Lời kết,
Vậy là chúng ta đã cùng nhau khám phá sự khác biệt giữa Champagne và Sparkling wine. Champagne, với những quy định nghiêm ngặt và phương pháp truyền thống, mang đến sự tinh tế, sang trọng, xứng đáng với danh xưng “ông hoàng” của giới vang sủi. Trong khi đó, Sparkling wine lại đa dạng và phóng khoáng hơn, với muôn vàn hương vị và phong cách, phù hợp với nhiều dịp và túi tiền khác nhau.
Dù bạn lựa chọn Champagne hay Sparkling wine, điều quan trọng nhất vẫn là tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc thưởng thức. Hãy để những bọt sủi lấp lánh cùng hương vị tuyệt vời đưa bạn đến những cung bậc cảm xúc thăng hoa.
