Nếu bạn là người mới bước chân vào thế giới rượu vang, chắc hẳn đã từng nghe câu hỏi: “Chai rượu vang để càng lâu càng ngon có đúng không?” Đây gần như một “luật bất thành văn” khiến nhiều người mua rượu về và cất kỹ trong tủ, rồi chờ dịp đặc biệt vài năm sau mới khui. Nhưng thực tế, đây lại là hiểu lầm phổ biến khiến không ít chai vang bị xuống cấp hoặc biến thành giấm trước khi kịp thưởng thức.
Vậy chai rượu vang để càng lâu càng ngon có đúng không? Rượu vang để lâu có sao không? Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế lão hóa của rượu vang, yếu tố quyết định rượu có ngon hơn theo thời gian hay không và thời điểm lý tưởng để uống từng loại rượu.
1. Rượu vang để càng lâu càng ngon là đúng hay sai?
Để trả lời câu hỏi chai rượu vang để càng lâu càng ngon có đúng không, chúng ta cần nhìn vào số liệu thực tế. Theo các chuyên gia, khoảng 98% lượng rượu vang được sản xuất trên toàn thế giới được tạo ra để uống ngay. Điều này có nghĩa là chúng đạt chất lượng tốt nhất trong vòng 1 đến 5 năm đầu sau khi sản xuất. Chỉ có khoảng 2% là những loại rượu vang cao cấp thực sự có khả năng phát triển hương vị ngon hơn khi được ủ lâu năm (trên 10 năm).
Vì vậy, “càng để lâu càng ngon” là SAI với đại đa số các chai vang bạn gặp hàng ngày trong siêu thị hay cửa hàng, và chỉ ĐÚNG với một nhóm nhỏ các loại vang cao cấp được thiết kế riêng cho việc lưu trữ lâu năm.
1.1 Những yếu tố quyết định rượu có uống ngon hơn theo thời gian hay không
Một chai rượu vang có thể “sống thọ” và ngon hơn theo thời gian hay không khi nó có cấu trúc ổn định. Cấu trúc này được tạo nên từ sự cân bằng của 4 yếu tố: Độ chua (Acidity), Độ chát (Tannin), Độ cồn (Alcohol) và Lượng đường (Sugar).
1.1.1 Nguyên liệu (Giống nho và Vùng trồng)
Yếu tố đầu tiên quyết định tiềm năng của chai rượu chính là giống nho.
- Vỏ nho: Những giống nho có vỏ dày thường chứa nhiều Tannin (chất chát) và Anthocyanin (chất màu). Tannin đóng vai trò như một chất bảo quản tự nhiên, giúp rượu chống lại sự oxy hóa theo thời gian. Đó là lý do tại sao các giống nho như Cabernet Sauvignon, Syrah, hay Nebbiolo thường làm ra những chai vang để được rất lâu.
- Độ chua tự nhiên: Đối với rượu vang trắng (vốn ít Tannin), độ chua (Axit) chính là “người bảo vệ” giúp rượu luôn tươi mới. Những giống nho có độ chua cao như Riesling hay Chenin Blanc có thể để được hàng chục năm mà không hỏng.
1.1.2 Quy trình sản xuất
Cách nhà sản xuất làm ra chai rượu sẽ định đoạt số phận của nó ngay từ đầu.
- Thời gian ngâm ủ: Nếu rượu được ủ trong thùng gỗ sồi trước khi đóng chai, nó sẽ hấp thụ thêm Tannin từ gỗ và một lượng oxy nhỏ. Quá trình này giúp rượu ổn định cấu trúc và có khả năng để lâu hơn so với rượu ủ trong bồn inox (thường dành cho rượu uống ngay để giữ hương vị trái cây tươi).
- Mục đích sản xuất: Nếu nhà sản xuất muốn làm một chai vang tươi mát, giá rẻ để bán đại trà (như vang bịch hoặc vang phổ thông), họ sẽ lọc bỏ cặn kỹ và hạn chế tannin. Những chai này nếu bạn cố tình để lâu, hương vị trái cây sẽ bay mất, chỉ còn lại vị chua gắt và nhạt nhẽo.
1.1.3 Cách bảo quản
Đây là yếu tố quan trọng nhất sau khi chai rượu về tay bạn. Dù chai rượu có cao cấp đến đâu, nếu bảo quản sai cách thì câu hỏi chai rượu vang để càng lâu càng ngon có đúng không sẽ trở nên vô nghĩa.
- Nhiệt độ: Kẻ thù số một của rượu vang là nhiệt độ cao. Nhiệt độ lý tưởng để nuôi rượu lâu dài là 12°C – 16°C. Ở Việt Nam, nhiệt độ phòng thường xuyên trên 30°C sẽ khiến rượu bị “nấu chín” làm rượu có mùi mứt hỏng và lão hóa nhanh gấp 4 lần bình thường.
- Ánh sáng: Tia UV trong ánh nắng mặt trời sẽ phá vỡ các hợp chất hữu cơ trong rượu, gây ra mùi hôi khó chịu.
- Tư thế để chai: Với chai nút bần, bạn bắt buộc phải để nằm ngang để rượu tiếp xúc với nút, giữ cho nút luôn ẩm và nở ra, ngăn không khí lọt vào. Nếu để đứng, nút khô và co lại, oxy sẽ xâm nhập và biến rượu thành giấm chỉ trong vài tháng.
1.2 Vậy chai rượu vang để càng lâu càng ngon có đúng không?
Tóm lại, câu trả lời chính xác là: Rượu vang chỉ ngon hơn khi để lâu NẾU nó là loại rượu có tiềm năng lão hóa và được bảo quản trong điều kiện tiêu chuẩn.
Khi rượu vang lão hoá đúng cách, vị chát gắt (Tannin) ban đầu sẽ mềm mượt hơn, màu đỏ tím sẽ chuyển sang đỏ gạch quyến rũ. Hương vị trái cây tươi (táo, nho, dâu) sẽ chuyển hóa thành các tầng hương thứ cấp phức tạp và sang trọng như: mùi da thuộc, hộp xì gà, nấm cục, lá khô hay gia vị.
Tuy nhiên, nếu bạn là người yêu thích sự tươi mới, sảng khoái của hương vị trái cây, thì việc uống rượu khi còn trẻ mới là lựa chọn phù hợp nhất đối với bạn.
2. Thời điểm lý tưởng để thưởng thức từng loại rượu vang
Thay vì băn khoăn chai rượu vang để càng lâu càng ngon có đúng không, bạn nên quan tâm đến khoảng thời gian mà chai rượu đạt đỉnh cao hương vị nhất.
2.1 Rượu vang trắng
Rượu vang trắng thường mỏng manh hơn vang đỏ vì thiếu Tannin từ vỏ nho. Đa số vang trắng được sản xuất để uống ngay để tận hưởng vị chua thanh và hương thơm hoa quả.
- Vang trắng nhẹ (Sauvignon Blanc, Pinot Grigio): Nên uống trong vòng 1 – 2 năm. Để quá lâu, rượu sẽ mất mùi thơm và trở nên nhạt nhẽo.
- Vang trắng đậm, ủ sồi (Chardonnay): Các dòng cao cấp hơn có thể để được từ 3 – 5 năm. Lúc này rượu sẽ phát triển hương bơ, vani và hạt dẻ.
- Ngoại lệ: Các giống nho có độ chua cực cao như Riesling (Đức) hay Chenin Blanc có thể để được 10 – 20 năm. Rượu ngọt trắng như Sauternes cũng là “vua” của sự trường tồn nhờ lượng đường bảo quản cao.
2.2 Rượu vang đỏ
Đây là nhóm rượu thường bị hiểu lầm nhiều nhất về hạn sử dụng.
- Vang đỏ nhẹ (Pinot Noir, Gamay): Ít chát, hương vị thanh tao. Thời điểm uống ngon nhất là 2 – 5 năm sau niên vụ.
- Vang đỏ đậm vừa (Merlot, Zinfandel, Chianti): Có thể để được 3 – 7 năm. Đây là phân khúc phổ biến nhất trên thị trường.
- Vang đỏ đậm đà, cao cấp (Cabernet Sauvignon, Bordeaux, Barolo): Đây là những “ứng cử viên” cho câu nói càng để lâu càng ngon. Chúng thường rất chát khi còn trẻ và cần thời gian 5 – 15 năm (hoặc hơn) để Tannin mềm ra và hương vị đạt độ “chín”.
2.3 Vang sủi (Sparkling Wines & Champagne)
Prosecco, Cava (Vang sủi phổ thông): Được làm để uống vui vẻ, tiệc tùng. Hãy uống ngay trong vòng 1 – 2 năm khi bọt khí còn mạnh mẽ và hương vị tươi mát.
Champagne Không Niên Vụ (Non-Vintage): Nhà sản xuất đã pha trộn để rượu đạt chuẩn ngay khi bán ra. Nên uống trong 2 – 3 năm.
Vintage Champagne (Champagne có niên vụ): Loại này hiếm và đắt, có thể để 10 năm trở lên, phát triển hương bánh mì nướng và hạt dẻ rất đặc biệt.
3. Một số loại rượu vang không nên để lâu
Tại thị trường Việt Nam, có những loại rượu bạn tuyệt đối không nên áp dụng quan điểm “rượu càng để lâu càng ngon”.
- Rượu vang hồng (Rosé): Màu hồng đẹp mắt của rượu rất dễ bị oxy hóa thành màu cam xỉn. Rosé sinh ra là để uống giải khát mùa hè với hương vị dâu tây, dưa hấu tươi. Hãy uống nó càng sớm càng tốt, tối đa là 1-2 năm.
- Rượu vang bịch (Bag-in-box): Dù công nghệ có tốt đến đâu, túi nhựa bên trong hộp vẫn cho phép một lượng oxy nhỏ thẩm thấu qua theo thời gian (nhiều hơn chai thủy tinh). Rượu vang bịch có hạn sử dụng rất ngắn, thường chỉ 6 – 12 tháng kể từ ngày sản xuất in trên bao bì. Đừng bao giờ mua rượu bịch về để trưng bày lâu năm.
- Rượu vang giá rẻ tại siêu thị (dưới 300k – 500k): Các chai vang Chile dòng Varietal hay Classico (như G7, Frontera…) hoặc vang Đà Lạt phổ thông được sản xuất công nghiệp để đáp ứng nhu cầu uống hàng ngày. Chúng không có cấu trúc Tannin đủ mạnh để lão hóa. Nếu để quá 3 năm, chúng thường sẽ xuống cấp, mất mùi vị và chua gắt.
- Beaujolais Nouveau: Đây là loại vang tươi của Pháp, được bán ra ngay sau vụ thu hoạch (tháng 11 hàng năm). Nó được thiết kế để uống hết trước khi năm mới sang. Việc cất giữ chai này là hoàn toàn vô nghĩa.
>> Tham khảo 4 bước ủ rượu trong thùng gỗ sồi chuẩn chuyên gia!
Lời kết,
Vậy chai rượu vang để càng lâu càng ngon có đúng không? Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có câu trả lời cho riêng mình. Rượu vang cũng giống như con người, có giai đoạn trẻ trung sôi nổi, có giai đoạn trưởng thành đằm thắm và cũng có lúc già nua, suy yếu.
Thay vì chạy theo huyền thoại “càng lâu càng ngon”, hãy trở thành người thưởng thức thông thái:
-
- Mua rượu uống ngay (dưới 500k): Uống trong vòng 1-2 năm.
- Mua rượu để dành (trên 1-2 triệu): Tìm hiểu kỹ về giống nho, niên vụ và bắt buộc phải có tủ bảo quản chuyên dụng (Wine Cellar/Fridge) duy trì nhiệt độ 12-16°C.
- Với điều kiện khí hậu nóng ẩm tại Việt Nam: Nếu bạn không có tủ lạnh chuyên dụng, lời khuyên chân thành nhất là “Mua chai nào, xào chai đó”. Đó là cách tốt nhất để bạn luôn thưởng thức được trọn vẹn hương vị tuyệt vời mà nhà làm rượu muốn gửi gắm.
Chúc bạn có những trải nghiệm thưởng thức rượu vang tuyệt vời và đúng điệu!