Chắc hẳn bạn đã nhận thấy rằng không có hạn sử dụng rượu vang ghi trên nhãn chai, và có lẽ bạn chưa từng nghe nói về rượu vang đã hết hạn. Nhiều người không phải là người sành rượu vang đôi khi thắc mắc: Rượu vang có hạn sử dụng không?, liệu nó có thể “hết hạn” giống như thực phẩm khác không? Câu trả lời là rượu vang không có hạn sử dụng chung cụ thể. Tuy nhiên, rượu vang có một thời gian bảo quản riêng biệt cho từng loại.
Một số loại rượu vang được thưởng thức tốt nhất khi còn trẻ, trong khi các loại rượu vang lâu năm sẽ bộc lộ toàn bộ hương vị của chúng sau nhiều năm kể từ khi đóng chai. Trong bài viết này, chúng ta sẽ trả lời câu hỏi liệu rượu vang có hạn sử dụng không và tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian bảo quản của rượu vang để giữ được hương vị tối ưu.
1. Rượu vang có hạn sử dụng không?
Câu trả lời là có và không. Người ta thường nói rằng rượu vang càng để lâu càng ngon và chất lượng càng cao. Điều này đúng với một số loại rượu vang, nhưng không phải tất cả, đó là điều tạo nên sự thú vị của chúng.
Theo các chuyên gia, rượu vang không có ngày hết hạn sử dụng theo nghĩa đen. Không giống như sữa hay thịt, những thực phẩm có thể hỏng sau một thời gian nhất định và gây ngộ độc hoặc có mùi khó chịu. Hương vị của rượu vang thay đổi theo thời gian. Rượu vang có thể có vị kỳ lạ, đắng hoặc thậm chí khó chịu khi để quá lâu, nhưng điều này liên quan nhiều đến chất lượng của rượu vang hơn là thời hạn sử dụng rượu vang. Tuy nhiên, chắc chắn có một thời điểm lý tưởng để thưởng thức rượu vang nhằm đạt được hương vị và chất lượng tối ưu.
Hầu hết đối với các loại rượu vang thương mại, đặc biệt là rượu vang trắng và vang sủi, đều có thời gian bảo quản khoảng 2 đến 4 năm nếu được bảo quản đúng cách. Rượu vang đỏ có thể để được lâu hơn, lên đến 5-8 năm hoặc lâu hơn nếu được bảo quản đúng cách. Đây là điều chúng ta gọi là “thời gian bảo quản” (durée de garde).
2. Thời gian lưu trữ và bảo quản rượu vang
Quá trình lão hóa rượu vang rất phức tạp và thú vị, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình này. Nếu một số loại rượu vang được tiêu thụ khi còn trẻ, nhiều loại khác lại có lợi từ việc ủ rượu trong chai hoặc thùng gỗ trong thời gian dài. Việc bảo quản rượu vang có thể mang lại những kết quả khác nhau tùy thuộc vào loại rượu và cách thức sản xuất cũng như cách bảo quản của nó.
Rượu vang ủ đúng cách đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các đặc tính của rượu vang, chẳng hạn như mức độ axit, hàm lượng tannin, lượng đường, nồng độ cồn, việc kiểm soát nhiệt độ, tốc độ trưởng thành và các yếu tố khác ảnh hưởng đến hương vị và kết cấu của mỗi loại rượu vang cụ thể. Ngoài ra, môi trường bảo quản rượu vang cũng đóng một vai trò quan trọng, và một hầm rượu luôn được ưa chuộng nhờ sự ổn định về nhiệt độ và độ ẩm thích hợp.
>>> Để rượu vang luôn giữ được hương vị tuyệt vời và chất lượng, cùng khám phá 12 cách bảo quản rượu vang đúng cách.
3. Cách xem hạn sử dụng rượu vang
Dù không có ngày hết hạn cụ thể, chúng ta có thể dựa vào một số yếu tố để ước tính hạn sử dụng rượu vang:
3.1. Dựa theo các yếu tố chính cấu thành nên rượu vang
Có 4 yếu tố chính cấu thành nên một chai rượu vang thành phẩm : Nồng độ cồn, axit, hàm lượng đường dư và tannin. Trong các yếu tố này, axit, hàm lượng đường dư và tannin ảnh hưởng trực tiếp đến thời gian lưu trữ của rượu vang:
- Axit (Acidity): Axit đóng vai trò quan trọng trong việc giữ cho rượu tươi mới và ổn định trong suốt quá trình lão hóa. Các loại axit chính trong rượu vang là axit tartaric, malic và lactic. Axit cao giúp rượu có độ bền tốt hơn, bảo vệ rượu khỏi các hiện tượng oxy hóa và sự phát triển của vi sinh vật.
- Hàm lượng đường dư (Residual Sugar): Rượu vang có hàm lượng đường dư cao thường có khả năng bảo quản lâu dài hơn. Đường dư sẽ giúp rượu có thêm độ ổn định, chống lại sự biến đổi của vi sinh vật, từ đó kéo dài thời gian bảo quản. Rượu vang ngọt (như rượu Sauternes, Tokaji) có xu hướng bảo quản lâu hơn các loại rượu vang khô.
- Tannin: Là chất chống oxy hóa mạnh, có tác dụng bảo vệ rượu khỏi sự ảnh hưởng của oxy. Rượu vang đỏ thường chứa nhiều tannin hơn và có khả năng lão hóa lâu dài hơn so với rượu vang trắng hoặc rosé. Tannin còn giúp rượu có cấu trúc và cảm giác vững vàng hơn khi lão hóa. Các loại rượu vang đỏ như Cabernet Sauvignon, Nebbiolo, và Syrah, vốn chứa nhiều tannin, thường có thời gian bảo quản lâu dài hơn.
>>> Khám phá thêm những kiến thức nổi bật về tannin trong video này.
3.2. Dựa theo loại rượu vang
Thời gian lưu trữ và bảo quản của rượu vang có thể được ước lượng dựa theo loại từng loại rượu vang.
- Rượu vang đỏ: Thời gian bảo quản lâu hơn so với rượu vang trắng, thường từ 2 đến 10 năm. Những loại rượu vang đỏ đầy đặn như Cabernet Sauvignon và Merlot cao cấp có thể tồn tại lên đến một hoặc vài thập kỷ (10-30 năm) hoặc lâu hơn, trong khi các loại rượu vang đỏ nhẹ hơn như Pinot Noir và Gamay thương mại tốt nhất nên được tiêu thụ trong khoảng 2 đến 5 năm sau khi được đóng chai.
- Rượu vang trắng: Có thời gian bảo quản ngắn hơn so với rượu vang đỏ, do chứa ít tannin-hàm lượng chất bảo quản tự nhiên thấp hơn, thường ngon hơn từ 1 đến 3 năm sau khi mua. Đối với rượu vang trắng, độ axit của giống nho sẽ đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Những loại rượu vang trắng nhẹ như Pinot Grigio và Sauvignon Blanc tốt nhất nên được uống trong vòng 2 đến 3 năm, trong khi các loại rượu vang trắng đậm như Chardonnay thông thường có thể giữ được hương vị hoàn hảo trong khoảng 3-5 năm.
- Rượu vang hồng: Giống như rượu vang trắng, rượu vang hồng có thể bảo quản tốt nhất trong khoảng từ 1 đến 3 năm, tuỳ thuộc vào loại rượu vang. Vang hồng rosé thường được thưởng thức khi còn trẻ. Mục đích của vang hồng không phải là tìm kiếm các tầng hương phức hợp thông qua việc ủ thùng gỗ sồi mà thay vào đó là tìm kiếm các hương vị tươi mát, sảng khoái và mềm mại.
- Rượu vang ngọt: Thời gian bảo quản lâu hơn so với các loại rượu vang khác nhờ vào hàm lượng đường dư của mình. Đường đóng vai trò như chất bảo quản tự nhiên, giúp những loại rượu vang này duy trì tính toàn vẹn của rượu và phát triển sự phức hợp hương vị và mùi thơm. Một số loại rượu vang ngọt tráng miệng có thể giữ được đến hàng thập kỷ, thậm chí là một thế kỷ.
- Rượu vang sủi: Nên thưởng thức khi còn tươi mới nhất có thể. Nếu để quá lâu sẽ làm mất đi hương vị tươi mới và lượng bọt khí. Rượu vang sủi có thời hạn bảo quản tương tự như rượu vang trắng. Một chai rượu vang nổ chất lượng có thể giữ được 3-4 năm khi chưa mở nắp, và có thể kéo dài lên tới hàng chục năm nếu là champagne chất lượng cao (champagne có niên vụ hoặc thuộc cuvée prestige) . Điều này cũng áp dụng với các chai rượu vang nổ làm theo phương pháp truyền thống.
3.3. Dựa theo phân hạng rượu vang
Thông qua phân hạng rượu vang, ta có thể biết được phần nào chất lượng của rượu và tiềm năng lão hóa của nó. Các phân hạng này thường liên quan đến chất lượng của vườn nho, quy trình sản xuất và khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng. Dưới đây là hướng dẫn về cách tính và ước tính thời gian lưu trữ dựa trên các phân hạng rượu vang phổ biến:
- Chỉ dẫn nguồn gốc xuất xứ: Là hệ thống phân loại rượu vang giúp bảo vệ chất lượng và nguồn gốc sản phẩm. Các chỉ dẫn này quy định nghiêm ngặt về vùng trồng nho, giống nho, phương pháp sản xuất và tiêu chuẩn chất lượng. Chỉ dẫn xuất xứ giúp bảo vệ chất lượng rượu, giúp rượu vang có thể bảo quản và lưu trữ được thời gian lâu hơn. Mỗi quốc gia có hệ thống chỉ dẫn riêng, dưới đây là một số chỉ dẫn nguồn gốc xuất xứ phân hạng cao nhất theo từng nước :
– Pháp: AOC (Appellation d’Origine Contrôlée) như Bordeaux AOC, Champagne AOC.
-Ý: DOC và DOCG (Denominazione di Origine Controllata) như Chianti DOCG, Barolo DOCG.
-Tây Ban Nha: DO và DOQ (Denominación de Origen) như Rioja DO, Priorat DOQ.
-Bồ Đào Nha: DOC (Denominação de Origem Controlada) như Porto DOC.
-Mỹ, Chile, Úc: Các chỉ dẫn xuất xứ như Napa Valley, Central Valley, Barossa Valley. - Phân hạng vùng: Là một hệ thống quan trọng trong ngành sản xuất rượu vang, đặc biệt là ở các khu vực nổi tiếng như Bordeaux (phân hạng Grand Cru Classé 1855, Cru Bourgeois, Saint-Émilion), Burgundy (phân hạng Grand Cru, Premier Cru, Villages, Regional)… Mỗi vùng này có hệ thống phân hạng riêng để xác định chất lượng và đặc trưng của rượu vang. Dựa vào các phân hạng vùng này mà chúng ta có thể ước lượng được thời gian bảo quản và lưu trữ của rượu vang. Ví dụ phân hạng Grand Cru tại Burgundy có tiềm năng bảo quản và lưu trữ lên đến hơn 50 năm, tương tự với thời gian lưu trữ của phân hạng Premier Cru tại Bordeaux theo xếp hạng Grand Cru Clasée 1855. Các phân hạng thấp hơn như Villages hay Régional (Burgundy-Bordeaux) sẽ có thời gian bảo quản và lưu trữ thấp hơn (5-10 năm).
3.4. Dựa theo khuyến nghị của nhà sản xuất và đánh giá của chuyên gia
- Khuyến nghị của nhà sản xuất: Một số nhà sản xuất đưa ra các khuyến nghị về thời gian lão hóa rượu vang của họ. Những thông tin này có thể là nguồn tham khảo quan trọng, đặc biệt đối với các rượu vang có chất lượng cao.
- Đánh giá từ chuyên gia: Các nhà sản xuất uy tín thường nhận được các đánh giá từ các chuyên gia, như Robert Parker, Wine Spectator, hay Wine Enthusiast, về khả năng lưu trữ và lão hóa của rượu vang của họ. Những đánh giá này giúp ước tính thời gian lưu trữ của rượu vang.
4. Một số câu hỏi thường gặp về hạn sử dụng rượu vang
- Làm thế nào để biết rượu vang đã hết hạn sử dụng ?
Nhờ vào đặc tính của rượu, người thưởng thức có thể nhận ra trạng thái của rượu vang với 3 cách như sau:
– Quan sát: Khi rượu vang đã qua thời kỳ tốt nhất, sẽ có một số dấu hiệu trực quan như màu sắc của rượu vang thường chuyển sang màu nâu và trở nên mờ đục hoặc có một lớp màng trong chai. Nếu không phải là rượu vang Champagne mà rượu vang của bạn có xuất hiện bọt, thì có thể rượu vang đã bị chua và đã đến lúc bạn nên vứt nó đi.
– Mùi: Cách dễ nhận biết nhất để thấy rượu vang có vấn đề là có mùi khó chịu như giấm hoặc dưa cải chua, mùi ẩm mốc. Nếu chưa mở chai mà có các mùi như cao su cháy hoặc mùi rác thì bạn cũng nên bỏ đi.
– Hương vị: Bạn có thể nhận thấy những thay đổi vị bất thường trong chai rượu của mình như có vị giấm, mù tạt và vị mốc. Đây là dấu hiệu của rượu vang đã hỏng.
- Rượu vang sau khi mở có hết hạn sử dụng không?
Khi mở chai, rượu vang sẽ bắt đầu bị oxy hóa. Thời gian bảo quản sau khi mở là từ 1 đến 3 ngày. Sau khoảng thời gian này, hương vị của rượu vang có thể thay đổi đáng kể vì rượu bắt đầu phân hủy. Do đó, bạn nên thưởng thức những chai rượu vang đã mở càng sớm càng tốt! Tuy nhiên, nếu được bảo quản đúng cách, bạn vẫn có thể tiếp tục thưởng thức rượu vang trong một vài ngày tiếp theo.
- Điều kiện lý tưởng để lưu trữ rượu vang là gì?
Rượu vang nên được bảo quản ở nhiệt độ mát khoảng 12-13°C trong một căn phòng tối, nơi rượu vang không bị tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng mạnh từ trên cao. Độ ẩm tương đối trong không gian nên dao động từ 70-90%. Bạn nên xếp rượu một cách cẩn thận nằm ngang hoặc đặt rượu vào một kệ rượu chắc chắn để chai rượu nằm ngang, giúp nút chai luôn ẩm.
