Với danh tiếng quốc tế, Bordeaux là vùng trồng nho nổi tiếng của Pháp và là một trong những vùng rượu vang danh giá nhất thế giới nhờ vào những dòng vang hảo hạng nổi tiếng. Vùng đất trồng nho này có địa hình đa dạng với các loại đất khác nhau, được phân bổ quanh ba tuyến sông: sông Garonne, sông Dordogne và cửa sông Gironde.
Thuật ngữ “Bordeaux” chỉ các loại rượu vang được sản xuất tại vùng Bordeaux. Hơn 90% rượu vang Bordeaux là rượu vang đỏ dựa trên hai giống nho chình là Merlot và Cabernet Sauvignon. Có khoảng 7.500 nhà sản xuất nơi đây tạo ra gần 10.000 dòng rượu Bordeaux khác nhau.
1. Phân hạng rượu vang Bordeaux
Bordeaux đã khởi xướng khái niệm phân loại rượu vang từ năm 1855 dưới thời Napoléon III, gắn liền với chất lượng và uy tín trên toàn thế giới. Nguyên tắc của các “crus classés” (rượu vang được xếp hạng) phản ánh sự kết hợp hoàn hảo giữa đặc tính thổ nhưỡng (đất đai, khí hậu) và công sức lao động của con người qua nhiều thế hệ nhằm tạo ra sản phẩm phục vụ chất lượng.
Lưu ý rằng, dù không có xếp hạng, một “cru” (rượu vang) vẫn có thể được coi là rượu vang hảo hạng, như trường hợp của Pomerol!
Xếp Hạng 1855
Đây là xếp hạng nổi tiếng nhất, được thiết lập nhân dịp Triển lãm Thế giới Paris năm 1855, trong đó rượu vang từ Médoc và Sauternes được phân loại thành các cấp từ Premier Cru (Grand Cru) đến Cinquième Cru.
Tiêu chí: Xếp hạng dựa trên độ nổi tiếng của các “crus” và giá trị giao dịch của chúng.
Đặc điểm: Chỉ bao gồm rượu vang đỏ của Médoc, rượu vang đỏ của Graves và các rượu vang trắng ngọt từ Barsac và Sauternes.
Các cấp độ xếp hạng:
- Rượu vang đỏ: 60 “crus” từ Médoc và 1 “cru” từ Pessac-Léognan (Château Haut-Brion), phân chia thành 5 cấp:
5 Premiers Crus
14 Deuxièmes Crus
14 Troisièmes Crus
10 Quatrièmes Crus
18 Cinquièmes Crus
- Rượu vang trắng ngọt (liquoreux): 27 “crus” từ Sauternes và Barsac:
1 Premier Cru Supérieur
11 Premiers Crus
14 Deuxièmes Crus
Xếp Hạng Graves
Được tạo ra vào năm 1953 và sau đó cập nhật lại vào năm 1959, xếp hạng này dành riêng cho các rượu vang từ vùng Graves, phân chia chúng thành các “Cru Classé” cho cả rượu vang đỏ và trắng.
Tiêu chí: Phân loại theo từng thị trấn và loại rượu (đỏ hoặc trắng).
Đặc điểm: Không có phân cấp thứ tự, chỉ có một cấp xếp hạng.
Các cấp độ xếp hạng:
16 “crus” thuộc AOC Pessac-Léognan:
7 “crus” rượu vang đỏ
3 “crus” rượu vang trắng
6 “crus” sản xuất cả rượu vang đỏ và trắng
Château Haut-Brion là rượu vang Bordeaux duy nhất được xếp hạng hai lần: trong xếp hạng Crus Classés của Graves và trong xếp hạng của 1855.
Xếp Hạng Saint-Émilion
Xếp hạng này, lần đầu tiên được lập vào năm 1955, áp dụng cho các rượu vang từ vùng Saint-Émilion. Cùng với xếp hạng 1855, đây là một trong những hệ thống phân loại rượu vang lâu đời và uy tín nhất tại Bordeaux.
Tiêu chí: Đánh giá dựa trên chất lượng, sự ổn định của các loại rượu qua các năm và khả năng lão hóa, đặc biệt đối với các “Premiers Grands Crus Classés”. Sử dụng hệ thống chấm điểm trên 20.
Đặc điểm: Xếp hạng được điều chỉnh mỗi 10 năm một lần.
Các cấp độ xếp hạng:
Xếp hạng 2022 công nhận 85 crus:
2 Premiers Grands Crus Classés A
12 Premiers Grands Crus Classés B
71 Grands Crus Classés
Xếp Hạng Crus Bourgeois du Médoc
Được thiết lập lần đầu tiên vào năm 1932, xếp hạng này phân loại các rượu vang từ vùng Médoc (không thuộc hệ thống xếp hạng Grand Cru Clasée 1855). Nó được cập nhật định kỳ để phản ánh sự thay đổi trong chất lượng sản phẩm.
Tiêu chí: Dựa trên hiệu suất tổng thể của mỗi loại rượu so với một vụ mùa tham chiếu (thông số kỹ thuật và kế hoạch kiểm tra được phê duyệt bởi nghị định của Bộ trưởng); Phù hợp với các tiêu chuẩn đánh giá và phân tích cảm quan. Các buổi thử rượu được tổ chức trên 5 vụ mùa của mỗi loại rượu để đo lường sự ổn định (tiềm năng lão hóa); Cam kết HVE (Giá trị Môi trường Cao) là tiêu chuẩn môi trường bắt buộc.
Đặc điểm: Chỉ áp dụng cho rượu vang đỏ có giá cả phải chăng.
Các cấp độ xếp hạng:
Xếp hạng năm 2020 công nhận 249 crus, chia thành các nhóm sau:
14 Crus Bourgeois Exceptionnels
56 Crus Bourgeois Supérieurs
179 Crus Bourgeois
Xếp Hạng Crus Artisans
Xếp hạng này dành cho các nhà sản xuất rượu vang nhỏ và độc lập tại Médoc, và được chính thức công nhận từ năm 2006. Các rượu vang này thường có chất lượng xuất sắc mặc dù các nhà sản xuất không phải là các thương hiệu lớn.
Tiêu chí: Chất lượng và giá trị của các loại rượu vang được sản xuất tại những cơ sở nhỏ thuộc một trong tám vùng của Médoc: Médoc, Haut-Médoc, Listrac, Moulis, Margaux, Saint-Julien, Pauillac và Saint-Estèphe.
Đặc điểm: Xếp hạng này được xét lại mỗi 5 năm
Các cấp độ xếp hạng: 36 crus được xếp hạng cho các giai đoạn từ 2017 đến 2021
2. Các giống nho chính của rượu vang Bordeaux
Rượu vang Bordeaux có đặc điểm vô cùng nổi bật đó chính là sự pha trộn mượt mà giữa nhiều giống nho. Hỗn hợp rượu vang đỏ Bordeaux là một trong những loại phổ biến nhất trên thế giới và bao gồm Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc. Ngoài ra còn có thêm Petit Verdot và Malbec (với một lượng nhỏ Carménère).
Merlot
Giống nho phổ biến nhất ở Bordeaux và được trồng rộng rãi nhất ở Pháp. Trên toàn thế giới, đây là giống nho được trồng nhiều thứ năm. Năm 2010, Merlot thậm chí đã vượt lên đứng thứ hai trong danh sách các giống nho được trồng nhiều nhất thế giới, chỉ sau Cabernet Sauvignon. Giống nho Merlot mang lại cho rượu vang màu sắc, độ mềm mại, hương thơm của trái cây đỏ như mận, anh đào, quả sung và thường có những nốt hương vị nướng sau vài năm lưu trữ.
Cabernet Sauvignon
Giống nho lâu đời nhất ở vùng này. Sự thành công của nho Cabernet Sauvignon đến từ những hương vị phức hợp thứ cấp có khả năng phát triển theo thời gian trong chai. Rượu vang làm từ giống nho này thường được xem là những loại rượu có khả năng lưu giữ tốt. Nó được sử dụng rộng rãi ở các vùng Médoc và Pessac-Léognan. Nó có đặc điểm là tạo ra những loại rượu có cấu trúc, tannin, cùng với hương vị của trái cây đen và cam thảo.
Cabernet Franc
Giống nho dùng để pha trộn ở Saint-Emilion. Cabernet Franc nhẹ hơn Cabernet Sauvignon, cho ra rượu vang đỏ màu nhạt và sáng, rất tinh tế, với hương thơm nhẹ nhàng của thảo mộc và tiêu xanh. Tùy thuộc vào vùng trồng, có thể tìm thấy hương vị của thuốc lá, quả mâm xôi, hạt tiêu, quả lý chua đen và thậm chí là hoa violet.
Petit Verdot
Được sử dụng trong các rượu hỗn hợp cổ điển của Bordeaux. Khi chín, giống nho này bổ sung thêm tannin cho rượu và tạo nên hương vị nền giữa vòm miệng của các hỗn hợp Cabernet Sauvignon. Trong giai đoạn đầu, Petit Verdot có những nốt hương bất ngờ của chuối, kết hợp với hương thơm mạnh mẽ của hoa violet.
Malbec
Một giống nho quý hiếm. Malbec là một trong những giống nho được sử dụng để sản xuất rượu vang đỏ Bordeaux. Nho có màu sắc đậm và tannin mạnh mẽ. Giống nho đen này được kết hợp với Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc và Petit Verdot trong những ngày gần đây. Malbec nổi tiếng với hương vị trái cây và hương liệu như tiêu, da thuộc và hoa nhài. Nó mang lại màu sắc phong phú và nhiều tannin.
Sémillon
Một giống nho dùng trong các loại rượu vang trắng hảo hạng như Sauternes hoặc Graves. Nó thể hiện hương thơm trái cây và hương hoa, xếp thứ hai trong bảng xếp hạng các giống nho trắng tốt nhất. Rất giàu đường, nó tạo ra các loại rượu vang trắng ngọt như Sauternes hoặc Barsac. Khi kết hợp với Sauvignon và Muscadelle, Sémillon lý tưởng cho các loại rượu khô và ngọt.
Ugni-blanc
Một giống nho có nguồn gốc từ Ý, nơi nó được trồng dưới tên Trebbiano toscano. Nó tạo ra rượu màu vàng nhạt, tương đối tinh tế với hương vị của chuối. Trong hỗn hợp, nó được sử dụng vì độ axit cao để mang lại sự tươi mát cho rượu. Tại Aquitaine, Ugni-blanc tạo ra các loại rượu vang đậm đà, ngọt và giàu hương vị.
Sauvignon Blanc và Sauvignon Gris
Sauvignon Blanc là giống nho phổ biến nhất trong rượu vang trắng Bordeaux. Nó nổi tiếng với hương thơm cam quýt, cây bồ đề và hoa đậu. Nó chủ yếu được sử dụng để sản xuất các loại rượu vang trắng khô. Mặt khác, Sauvignon Gris có hương vị của bưởi và trái cây nhiệt đới. Nó tạo ra các loại rượu đậm đà, có cấu trúc đầy đặn, độ chua thấp hơn Sauvignon Blanc.
Muscadelle
Một giống nho thiểu số. Muscadelle mang lại hương thơm hoa tuyệt vời và hòa quyện hoàn hảo để pha trộn các loại rượu vang trắng khô chất lượng cao. Muscadelle thường bị nhầm lẫn với Muscadet hoặc Muscat. Nó có hương vị đơn giản của nước ép nho và nho khô như những giống nho thuộc họ Muscat, nhưng không có mối quan hệ huyết thống nào.
3. Khu vực sản xuất rượu vang Bordeaux
Nằm ở phía Tây Nam, gần bờ biển Đại Tây Dương, vùng trồng nho trải dài hơn 100km từ Bordeaux. Các vườn nho ở Bordeaux được bố trí xung quanh các cửa sông lớn nhất châu Âu, bên ba con sông (Gironde, Garonne, Dordogne), tạo ra môi trường lý tưởng cho việc sản xuất rượu vang. Vùng này có khí hậu ôn hòa với mùa đông ngắn và độ ẩm cao nhờ vào những khu rừng thông. Hơn nữa, vùng đất này còn nổi tiếng với những mùa thu đầy nắng, điều này đã giúp cứu nguy cho nhiều vụ thu hoạch trong những năm khô hạn.
Đất đai ở Bordeaux có tính chất rất đa dạng (sỏi đá thích hợp với giống nho Cabernet Sauvignon, đất sét thích hợp với giống nho Merlot, đá vôi chứa sao biển, bùn, cát…), và chính sự đa dạng này tạo ra một loạt các loại rượu vang phong phú.
Dưới đây là một số khu vực sản xuất rượu vang nổi tiếng trên thế giới tại Bordeaux :
- Margaux: Một trong những khu vực nổi tiếng nhất của vùng Bordeaux, Pháp, nằm trong khu vực Haut-Médoc. Đây là nơi sản xuất những chai rượu vang đỏ cao cấp, đặc biệt là từ giống nho Cabernet Sauvignon và Merlot. Rượu vang từ Margaux nổi bật với sự tinh tế, mượt mà và cấu trúc cân bằng, có hương vị phức hợp với các nốt trái cây đen như anh đào, mâm xôi, kết hợp với những gia vị nhẹ nhàng và gỗ sồi. Rượu Margaux thường có độ tannin mượt mà và khả năng lão hóa tuyệt vời, càng để lâu càng phát triển thêm chiều sâu và sự phức hợp. Với khí hậu ôn hòa và thổ nhưỡng phù hợp, Margaux là một trong những danh tiếng lớn của Bordeaux, nổi bật không chỉ vì chất lượng mà còn vì sự sang trọng và lịch lãm mà các chai vang này mang lại.
- Pauillac: Một khu vực nằm trong vùng Haut-Médoc của Bordeaux, Pháp, và được biết đến như là “kinh đô của rượu vang” trong khu vực này. Đây là nơi sản xuất một số chai rượu vang cao cấp nhất thế giới, nổi bật với các Grand Cru Classé như Château Lafite Rothschild, Château Latour và Château Mouton Rothschild. Rượu vang Pauillac chủ yếu được làm từ giống nho Cabernet Sauvignon, tạo ra những chai rượu đỏ mạnh mẽ, đậm đà, với hương vị phức hợp của trái cây đen chín (như anh đào và mâm xôi), gia vị, thuốc lá và gỗ sồi. Những chai vang Pauillac thường có cấu trúc tannin rõ rệt, độ axit cân bằng và khả năng lão hóa xuất sắc. Khí hậu mát mẻ, với ảnh hưởng từ sông Gironde, và thổ nhưỡng đá vôi và sỏi giúp tạo ra những vườn nho lý tưởng, sản xuất những chai rượu vang đẳng cấp thế giới.
- Saint-Estèphe: Một khu vực nằm trong vùng Haut-Médoc của Bordeaux, Pháp, và được biết đến với những chai rượu vang đỏ có cấu trúc mạnh mẽ và độ lão hóa tuyệt vời. Rượu vang từ Saint-Estèphe thường được làm chủ yếu từ giống nho Cabernet Sauvignon kết hợp với Merlot và Petit Verdot, tạo nên những chai rượu đậm đà, tannin rõ rệt và hương vị phức hợp, từ trái cây đen chín như mâm xôi, anh đào, đến các nốt gia vị, thảo mộc, và gỗ sồi. Với thổ nhưỡng đặc biệt, bao gồm đất sỏi và đất sét, cùng khí hậu ôn hòa, Saint-Estèphe sản xuất những chai rượu vang có sự cân bằng giữa độ chua và tannin, mang lại tiềm năng lão hóa lâu dài.
- Saint-Julien: Khu vực thuộc vùng Haut-Médoc của Bordeaux, Pháp, nổi bật với những chai rượu vang đỏ có sự cân bằng hoàn hảo giữa sức mạnh và sự tinh tế. Đây là nơi sản xuất một số Grand Cru Classé nổi tiếng, như Château Léoville-Las Cases, Château Ducru-Beaucaillou, và Château Talbot. Rượu vang Saint-Julien chủ yếu được làm từ giống nho Cabernet Sauvignon, cùng với Merlot và Petit Verdot, tạo ra những chai rượu với cấu trúc mạnh mẽ, tannin mượt mà và hương vị phức hợp của trái cây đen, gia vị, và gỗ sồi. Khí hậu ôn hòa và thổ nhưỡng phù hợp giúp rượu có sự mềm mại, tinh tế nhưng vẫn đầy đủ sức mạnh và chiều sâu. Những chai vang Saint-Julien có khả năng lão hóa xuất sắc và thường đạt đến đỉnh cao sau vài năm.
- Saint-Emilion: Một khu vực vô cùng nổi tiếng nằm ở bờ phải của sông Dordogne, thuộc vùng Bordeaux, Pháp, được biết đến với những chai rượu vang đỏ xuất sắc. Đây là nơi sản xuất các loại rượu vang đậm đà và phong phú, chủ yếu từ các giống nho Merlot và Cabernet Franc, cùng một phần ít Cabernet Sauvignon được pha trộn. Rượu vang Saint-Émilion nổi bật với hương vị trái cây chín mọng như mâm xôi đỏ, anh đào, kết hợp với các nốt gia vị, thảo mộc và gỗ sồi. Thổ nhưỡng đặc biệt với đất sỏi, đá vôi và đất sét giúp tạo ra những chai vang có cấu trúc mềm mại, tannin mượt mà và khả năng lão hóa tuyệt vời.
Vùng Saint-Émilion không chỉ nổi tiếng về chất lượng rượu vang mà còn về lịch sử lâu dài và vẻ đẹp của các vườn nho, nhiều trong số đó được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. - Pomerol: Một khu vực nằm ở bờ phải của sông Dordogne. Đây là một trong những vùng sản xuất rượu vang đỏ danh tiếng, nổi bật với những chai rượu mềm mại, phong phú và có cấu trúc tinh tế. Rượu vang Pomerol chủ yếu được làm từ giống nho Merlot, chiếm phần lớn trong các pha trộn, với một ít Cabernet Franc. Chính sự chiếm ưu thế của Merlot đã tạo nên những chai vang Pomerol đặc trưng với hương vị trái cây đen chín mọng như anh đào, mận, kết hợp với các nốt gia vị nhẹ, cacao và hương đất ẩm hoặc nấm truffle.
Vùng Pomerol không có các phân hạng Grand Cru Classé như các khu vực khác của Bordeaux, nhưng những chai vang từ Pomerol, đặc biệt là từ các Châteaux nổi tiếng như Château Pétrus và Château Le Pin, lại luôn có giá trị và uy tín rất cao trên thị trường quốc tế. - Sauternes và Barsac: Hai khu vực nổi tiếng của vùng Bordeaux, Pháp, đặc biệt được biết đến với các loại rượu vang ngọt cao cấp. Cả hai khu vực này đều nằm ở khu vực Graves, phía nam Bordeaux, và sản xuất những chai rượu vang ngọt được làm chủ yếu từ các giống nho Sémillon, Sauvignon Blanc và một ít Muscadelle. Điều đặc biệt của các rượu vang Sauternes và Barsac là quá trình nấm botrytis (hay còn gọi là “nấm sương mù vàng”) phát triển trên những trái nho, làm cho chúng mất nước và trở nên cực kỳ ngọt ngào, tạo ra một hương vị độc đáo với sự kết hợp của mật ong, đào, chanh, và gia vị.
Sauternes là khu vực sản xuất rượu vang ngọt danh tiếng nhất, nổi bật với các Grand Cru Classé như Château d’Yquem, một trong những chai rượu vang ngọt đắt giá và có khả năng lão hóa lâu dài nhất thế giới
Ngoài các tên gọi theo các vùng, chúng ta có thể phân biệt rượu vang Bordeaux theo hai bờ sông: Bordeaux bờ trái của sông Gironde và Garonne có rượu vang đỏ Médoc, rượu vang đỏ và trắng Graves và xa hơn là rượu vang Sauternais, còn bên kia Bordeaux bờ phải của sông Gironde và Dordogne có các vùng Libournais, Blayais-Bourgeais và Entre-deux-Mers. Ngoài ra còn có các vườn nho sản xuất rượu vang ngọt quanh con sông Ciron, một nhánh của sông Garonne.
4. Kết hợp món ăn với rượu vang Bordeaux
Rượu vang đỏ Bordeaux là loại rượu vang phổ biến, dễ kết hợp với hầu hết mọi món ăn. Với tannin mạnh mẽ và độ axit sống động, rượu vang Bordeaux là đối tác lý tưởng cho các món thịt quay hoặc nướng như bít tết, thịt cừu hoặc thịt vịt. Hơn nữa, các lớp hương vị trái cây phức hợp trong rượu vang và hương vị nhẹ nhàng của vang càng làm tôn lên hương vị của các món hầm, món kho hoặc các món om. Đối với những người ăn chay, rau củ nướng và các món ăn chế biến từ nấm là những lựa chọn tuyệt vời để kết hợp với các loại vang đỏ Bordeaux.
Rượu vang trắng Bordeaux khô có hai kiểu đặc trưng: tươi mát và ngọt ngào. Những loại vang tươi mát được làm từ giống nho Sauvignon Blanc sẽ mang lại sự tươi mới cho món ăn nhờ vào hương vị chanh, đào và nhài. Chính vì vậy, chúng rất phù hợp để thưởng thức trong các bữa tiệc khai vị hoặc kết hợp với các món khai vị hải sản, chẳng hạn như hàu, sò điệp…
Các loại rượu vang ngọt Bordeaux có cấu trúc dày dặn kết hợp hoàn hảo với gan ngỗng, các món tráng miệng ngọt, hoa quả tươi hay phô mai ngọt.
5. Giá rượu vang Bordeaux nhập khẩu
Giá rượu vang Bordeaux phụ thuộc vào từng dòng rượu từ bình dân đến cao cấp, từng vùng làm rượu, từng nhà sản xuất,… và còn rất nhiều yếu tố khác nữa chi phối đến giá của rượu vang Bordeaux.
Mức giá phân khúc bình dân tại Hedon dao động từ 300.000 đồng đến 900.000 đồng/chai. Còn giá tầm trung sẽ trong khoảng dưới 3.000.000 đồng/chai. Đối với dòng rượu vang Bordeaux cao cấp sẽ trên 3.000.000 đồng/chai trở lên và có thể lên tới hàng chục triệu đồng cho chai vang cao cấp nhất.
6. Một số câu hỏi thường gặp về rượu vang Bordeaux
Sự khác biệt giữa rượu vang Bordeaux bờ trái và rượu vang Bordeaux bờ phải là gì?
Rượu vang bờ phải Bordeaux: Hương vị của rượu vang bờ phải khác biệt do tỉ lệ giống nho chính được pha trộn. Tại đây, giống nho chính được sử dụng phần nhiều để pha trộn là Merlot, tiếp đó là Cabernet Franc. Rượu vang Bordeaux ở bờ Phải thường mang lại hương vị của cam thảo, sô cô la, anh đào đen, mận, dâu đen, gia vị, hoa tím…. Rượu vang được làm chủ yếu từ Merlot thường ít tannin hơn so với những loại rượu có Cabernet Sauvignon chiếm ưu thế. Đây là những loại rượu vang ngọt, tròn trịa và mịn màng hơn.
Rượu vang bờ trái Bordeaux: Tại bờ trái, giống nho được sử dụng trong hỗn hợp chiếm tỷ lện nhiều nhất đó chính là Cabernet Sauvignon, sau đó là Merlot, Petit Verdot, Cabernet Franc và Malbec, đôi khi có pha trộn thêm một chút Carménère. Rượu vang Bordeaux bờ trái mang lại hương thơm và hương vị của quả mâm xôi đen, quả lý chua đen, anh đào đen, vani, hạt cà phê, gia vị và cam thảo. Đây là những loại rượu mạnh mẽ, tannin chắc chắn được rất nhiều người yêu thích.
Làm thế nào để bảo quản rượu vang Bordeaux tốt nhất?
Nhiệt độ ổn định: Lý tưởng nhất là 12-16°C, tránh ánh sáng trực tiếp và thay đổi nhiệt độ đột ngột.
Đặt rượu nằm ngang: Để nút chai luôn tiếp xúc với rượu vang, giúp nút không bị khô và không khí không thể xâm nhập vào chai.
Độ ẩm: Khoảng 60-70% độ ẩm là lý tưởng để bảo quản rượu vang lâu dài.
