Champagne

Không đơn thuần là một loại vang sủi, rượu vang Champagne là kết tinh của phương pháp sản xuất độc đáo Champenoise, xuất xứ danh giá từ vùng Champagne của nước Pháp, và sự hòa quyện tuyệt vời của ba giống nho quý: Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier. Hãy cùng Hedon WineHub khám phá sâu hơn về loại thức uống trứ danh này, từ lịch sử hình thành, quy trình sản xuất tỉ mỉ, đến những bí quyết thưởng thức và lựa chọn rượu vang Champagne hoàn hảo cho mọi khoảnh khắc đáng nhớ.

1. Rượu vang Champagne là gì? Giới thiệu về rượu vang Champagne

1.1. Rượu vang Champagne là gì?

Rượu vang Champagne, biểu tượng của sự sang trọng và những khoảnh khắc ăn mừng, là một loại vang sủi tăm đặc biệt có nguồn gốc từ vùng Champagne của Pháp. Tuy thường bị nhầm lẫn với các loại vang sủi khác, Champagne sở hữu những đặc điểm riêng biệt, được quy định chặt chẽ bởi luật pháp và truyền thống của vùng. Để một loại vang sủi được vinh dự mang tên Champagne, nó phải đáp ứng ba điều kiện tiên quyết: được sản xuất theo phương pháp Champenoise (hay còn gọi là phương pháp truyền thống), phải có nguồn gốc từ vùng Champagne của Pháp, và được làm chủ yếu từ ba giống nho chính là Chardonnay, Pinot Meunier và Pinot Noir.

1.2. Sự khác biệt của rượu vang Champagne với các loại rượu vang sủi khác?

Sự khác biệt giữa Champagne và các loại vang sủi khác trên thế giới nằm ở chính những điều kiện này. Trong khi các loại vang sủi (Sparkling Wine) có thể được sản xuất ở bất kỳ quốc gia nào, chẳng hạn như Prosecco của Ý hay Cava của Tây Ban Nha , thì Champagne lại giới hạn trong phạm vi địa lý cụ thể. Hơn nữa, phương pháp sản xuất Champenoise, với quá trình lên men lần thứ hai diễn ra trực tiếp trong chai, tạo ra những bọt sủi tự nhiên và tinh tế hơn hẳn so với phương pháp Charmat, nơi quá trình này diễn ra trong các thùng thép lớn. Cuối cùng, việc sử dụng ba giống nho đặc trưng cũng góp phần tạo nên hương vị độc đáo cho Champagne, điều mà các loại vang sủi khác có thể không có. Những quy định nghiêm ngặt này không chỉ bảo vệ tên gọi Champagne mà còn đảm bảo chất lượng và uy tín của loại vang sủi trứ danh này.

1.3. Lịch sử của văn hoá rượu vang Champagne

Là một phần của rượu vang Pháp, lịch sử của rượu vang Champagne bắt đầu từ thời La Mã, khi những vườn nho đầu tiên được trồng ở vùng này. Ban đầu, Champagne là một loại rượu vang tĩnh màu nhạt. Đến thế kỷ 17, do điều kiện khí hậu lạnh giá, quá trình lên men thường bị gián đoạn vào mùa đông và tiếp tục vào mùa xuân, dẫn đến việc tạo ra bọt khí trong chai một cách tình cờ. Ban đầu, bọt khí bị coi là một lỗi, nhưng dần dần, nó trở nên phổ biến, đặc biệt trong giới quý tộc và hoàng gia.

Vào thế kỷ 18 và 19, các nhà sản xuất Champagne đã nỗ lực xây dựng mối liên hệ giữa sản phẩm của họ với giới quý tộc và hoàng gia thông qua quảng cáo và bao bì, góp phần tạo nên hình ảnh sang trọng và độc quyền cho Champagne. Champagne trở thành thức uống không thể thiếu trong các buổi lễ đăng quang của các vị vua Pháp và các sự kiện quan trọng khác.

Ngày nay, Champagne được xem là biểu tượng toàn cầu của sự ăn mừng, thành công và những khoảnh khắc đặc biệt. Từ các buổi tiệc gia đình, lễ kỷ niệm tình yêu, đến các sự kiện quốc tế và thành công trong thể thao, tiếng bật nắp chai Champagne luôn mang đến không khí vui tươi và trang trọng. Champagne không chỉ là một loại đồ uống mà còn là một phần của văn hóa, gắn liền với những giá trị về sự thành công, niềm vui và sự sẻ chia.

1.4. Giới thiệu về vùng làm rượu vang Champagne

Vùng Champagne, nơi khai sinh ra loại rượu vang sủi bọt này, tọa lạc ở phía Đông Bắc nước Pháp, cách thủ đô Paris không xa. Tên gọi “Champagne” không chỉ đơn thuần là một danh từ địa lý mà đã trở thành biểu tượng toàn cầu cho sự ăn mừng và đẳng cấp. Lịch sử trồng nho và sản xuất rượu vang tại vùng đất này đã có từ thời La Mã cổ đại. Khí hậu mát mẻ và đặc biệt là thổ nhưỡng giàu đá phấn của vùng Champagne đóng vai trò then chốt trong việc tạo nên chất lượng hảo hạng của những trái nho, nguyên liệu chính để sản xuất Champagne. Chính những yếu tố tự nhiên này đã mang đến cho Champagne hương vị và đặc tính không thể lẫn vào đâu được.

1.5. Giống nho thường dùng để sản xuất rượu vang Champagne

Ba giống nho chủ đạo được phép sử dụng trong sản xuất Champagne là Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier. Chardonnay là giống nho trắng, nổi tiếng với hương vị thanh lịch, tươi mát, thường được trồng ở các khu vực như Côte des Blancs và Côte de Sézanne. Pinot Noir, một giống nho đỏ danh tiếng của vùng Burgundy, mang đến cho Champagne cấu trúc, sự đậm đà và hương thơm của các loại trái cây đỏ như dâu tây và anh đào, và thường được trồng ở Montagne de Reims và Aube. Cuối cùng, Pinot Meunier, một giống nho đỏ khác được trồng rộng rãi nhất ở Champagne, đóng góp vào sự mềm mại, hương vị trái cây chín mọng như mận và anh đào đen , và đặc biệt phổ biến ở Vallée de la Marne và Aisne. Sự kết hợp hài hòa giữa ba giống nho này, đôi khi còn có sự góp mặt của một số giống nho trắng khác như Arbane, Pinot Blanc, Petite Meslier và Fromenteau (Pinot Gris) với số lượng nhỏ, tạo nên sự đa dạng và phức tạp trong hương vị của Champagne.

2. Quy trình sản xuất rượu vang Champagne truyền thống

Quy trình sản xuất rượu vang Champagne theo phương pháp truyền thống (Méthode Champenoise) là một quá trình tỉ mỉ và công phu, trải qua nhiều giai đoạn để tạo ra những chai vang sủi bọt tinh tế.

Giai đoạn đầu tiên là lên men lần một. Nho được thu hoạch hoàn toàn bằng tay để đảm bảo chỉ những trái nho chất lượng nhất được chọn. Sau khi được ép nhẹ nhàng để lấy nước cốt , nước ép nho sẽ trải qua quá trình lên men tự nhiên trong các thùng gỗ sồi hoặc thép không gỉ. Quá trình này kéo dài vài tuần, trong đó đường trong nước ép nho chuyển hóa thành cồn, tạo ra rượu nền (base wine) có độ axit cao. Việc lựa chọn nho cẩn thận và quá trình lên men ban đầu này đặt nền móng cho chất lượng và đặc tính của Champagne cuối cùng. Độ axit cao của rượu nền là một yếu tố quan trọng cho các giai đoạn tiếp theo.

Tiếp theo là giai đoạn pha trộn (Assemblage). Các chuyên gia pha chế sẽ kết hợp các loại rượu nền từ các giống nho khác nhau, các vườn nho khác nhau và thậm chí từ các niên vụ khác nhau (đối với Champagne Non-Vintage) theo một tỷ lệ nhất định để tạo ra hương vị đặc trưng của nhà sản xuất, còn gọi là cuvée. Đây là một nghệ thuật đòi hỏi kinh nghiệm và sự am hiểu sâu sắc về các loại rượu nền khác nhau để đảm bảo sự cân bằng và nhất quán về hương vị qua các năm, đặc biệt quan trọng đối với những chai Champagne không ghi niên vụ.

Sau khi pha trộn, hỗn hợp rượu nền (cuvée) sẽ trải qua quá trình lên men lần hai trong chai. Cuvée được đóng chai cùng với một lượng nhỏ đường và men, gọi là liqueur de tirage. Chai được đậy kín bằng nút tạm (thường là nút crown) và đặt nằm ngang trong hầm lạnh. Quá trình lên men lần thứ hai diễn ra từ từ trong chai, tạo ra khí CO2 tự nhiên, chính là những bọt ga đặc trưng của Champagne, đồng thời làm tăng thêm một chút độ cồn cho rượu. Đây là giai đoạn then chốt tạo nên sự khác biệt của Champagne so với các loại vang sủi khác.

Sau quá trình lên men lần hai, chai rượu được ủ cùng với xác men (sur lie). Thời gian ủ thường kéo dài từ ít nhất 15 tháng đối với Champagne Non-Vintage và 3 năm trở lên đối với Champagne Vintage. Quá trình này giúp rượu phát triển thêm sự phức tạp về hương vị và cấu trúc, tạo ra những nốt hương đặc trưng như bánh mì nướng, men và hạt dẻ. Thời gian ủ càng dài, đặc biệt đối với Vintage Champagne, hương vị và độ phức tạp của rượu càng trở nên rõ rệt.

Sau quá trình ủ, cặn men cần được loại bỏ. Giai đoạn lắc cặn (Remuage) được thực hiện bằng cách đặt các chai rượu dốc ngược trong giá đỡ đặc biệt (pupitres) với góc nghiêng khoảng 75 độ. Sau đó, các chai được xoay đều đặn, thường là 1/8 vòng mỗi ngày, trong khoảng vài tuần để cặn men từ từ di chuyển xuống cổ chai. Ngày nay, nhiều nhà sản xuất sử dụng máy móc (gyropalette) để thực hiện quá trình này một cách hiệu quả hơn. Việc lắc cặn là một bước quan trọng để đảm bảo Champagne cuối cùng sẽ trong và không có cặn.

Khi cặn men đã tập trung ở cổ chai, giai đoạn loại bỏ cặn (Dégorgement) sẽ diễn ra. Phần cổ chai được nhúng vào dung dịch làm lạnh sâu (nước muối lạnh hoặc nitơ lỏng) để đóng băng cặn men. Sau đó, nút tạm được mở ra, và áp suất bên trong chai sẽ đẩy khối băng chứa cặn men ra ngoài. Đây là một bước quan trọng để loại bỏ cặn men mà không làm mất đi lượng Champagne quý giá, đồng thời đảm bảo sản phẩm cuối cùng có độ trong suốt và hấp dẫn.

Sau khi loại bỏ cặn, một lượng nhỏ hỗn hợp rượu vang và đường, gọi là dosage (hay liqueur d’expédition), được thêm vào chai để điều chỉnh độ ngọt của Champagne. Lượng đường trong dosage sẽ quyết định loại Champagne, từ rất khô (Brut Nature) đến rất ngọt (Doux). Đây là một bước điều chỉnh cuối cùng quan trọng, cho phép các nhà sản xuất tinh chỉnh độ ngọt của Champagne theo sở thích của người tiêu dùng và mục đích sử dụng.

Cuối cùng, chai Champagne được đóng nút chai bằng nút bần đặc trưng và được cố định bằng một vòng dây kim loại (muselet) để chịu được áp suất cao bên trong. Nút chai và muselet đảm bảo Champagne được bảo quản kín, giữ được bọt sủi và chất lượng cho đến khi người tiêu dùng mở ra. Sau đó, chai được dán nhãn và sẵn sàng để phân phối ra thị trường.

3. Rượu vang Champagne có những loại nào?

Thế giới rượu vang Champagne vô cùng đa dạng, được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, mang đến những trải nghiệm hương vị phong phú cho người thưởng thức.

3.1. Phân loại rượu vang nói chung được sản xuất tại Champagne

Khi nói tới rượu vang Champagne, người ta thường chỉ nghĩ tới vang nổ mang quên rằng vùng đất này cũng sản xuất các chai rượu vang tĩnh khác. Phân loại rượu vang nói chung được sản xuất tại vùng Champagne:

AOC Champagne: Đây là chỉ dẫn địa lý nổi tiếng của Pháp, chỉ áp dụng cho rượu vang nổ sản xuất tại vùng Champagne. Chỉ những chai rượu nổ từ giống nho Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier, được sản xuất bằng phương pháp “Méthode Champenoise” mới có thể mang tên gọi này. Những chai rượu Champagne có yêu cầu nghiêm ngặt về quy trình sản xuất, bao gồm thời gian ủ và quy định về năng suất.
AOC Coteaux Champenois: Loại rượu vang tĩnh, không có bọt khí, được sản xuất từ Chardonnay và Pinot Noir. Rượu này mang đến hương vị thanh thoát và tươi mới, khác biệt với Champagne.
AOC Rosé des Riceys: Là loại rượu vang hồng, chủ yếu được sản xuất từ giống nho Pinot Noir. Điểm đặc biệt của Rosé des Riceys là quá trình ngâm vỏ nho để tạo ra màu hồng nhẹ và hương vị phong phú.

3.2. Phân loại rượu vang Champagne theo độ ngọt

Một trong những cách phân loại phổ biến nhất là theo độ ngọt, được quyết định bởi lượng đường dư sau quá trình sản xuất, chủ yếu thông qua dosage. Dưới đây là bảng tóm tắt các loại Champagne theo độ ngọt:

Loại Champagne	Hàm lượng đường (g/L)	Đặc điểm
Brut Nature (Brut Zéro)	0-3	Rất khô, gần như không ngọt
Extra Brut	0-6	Cực kỳ ít ngọt
Brut	0-12	Khô, phổ biến nhất
Extra Sec (Extra Dry)	12-17	Vị ngọt nhẹ
Sec (Dry)	17-32	Hơi ngọt
Demi-Sec	32-50	Ngọt
Doux	50+	Rất ngọt

3.3. Phân loại rượu vang Champagne theo màu sắc

Champagne còn được phân loại theo màu sắc hoặc loại nho được sử dụng. Blanc de Blancs là loại Champagne trắng được làm hoàn toàn từ nho trắng, thường là 100% Chardonnay, nổi tiếng với sự tinh tế và hương vị tươi mát. Blanc de Noirs là loại Champagne trắng được sản xuất từ nho đen (Pinot Noir và/hoặc Pinot Meunier), mang đến hương vị đậm đà và phức tạp hơn. Cuối cùng, Rosé Champagne có màu hồng đặc trưng, được tạo ra bằng cách thêm một lượng nhỏ rượu vang đỏ từ nho Pinot Noir hoặc Pinot Meunier vào rượu vang trắng hoặc bằng phương pháp saignée (ngâm vỏ nho đỏ).

3.4. Phân loại rượu vang Champagne theo niên vụ

Một cách phân loại quan trọng khác là theo niên vụ. Vintage Champagne (hay còn gọi là Millésimé) được sản xuất từ nho thu hoạch trong một năm cụ thể, và năm đó được ghi trên nhãn chai. Loại này chỉ được sản xuất vào những năm có chất lượng nho đặc biệt tốt và thường được ủ lâu hơn, tối thiểu là 3 năm. Non-Vintage Champagne (NV) là loại phổ biến nhất, được tạo ra bằng cách pha trộn rượu vang từ nhiều niên vụ khác nhau để đảm bảo sự nhất quán về hương vị của nhà sản xuất. Loại này phải được ủ ít nhất 15 tháng. Prestige Cuvées là những dòng Champagne cao cấp nhất của các nhà sản xuất, thường là Vintage, được làm từ những trái nho tốt nhất và có thời gian ủ kéo dài hơn, từ 5 đến 8 năm, mang đến hương thơm và hương vị phức tạp, thanh lịch và mãnh liệt hơn.

4. Hướng dẫn lựa chọn rượu vang Champagne

Việc lựa chọn một chai rượu vang Champagne phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm dịp thưởng thức, sở thích cá nhân và món ăn đi kèm.

Đầu tiên, hãy xem xét độ ngọt của Champagne. Nếu bạn thích một loại rượu khô, sảng khoái để khai vị hoặc dùng với các món hải sản tươi sống, Brut Nature hoặc Extra Brut là lựa chọn lý tưởng. Brut, với độ ngọt nhẹ, là loại Champagne phổ biến và linh hoạt, phù hợp với nhiều món ăn. Các loại Extra Sec và Sec có vị ngọt rõ rệt hơn, có thể kết hợp tốt với các món tráng miệng không quá ngọt. Demi-Sec và Doux là lựa chọn cho những ai yêu thích vị ngọt đậm đà, thường được dùng với bánh ngọt và trái cây.

Phong cách của Champagne cũng là một yếu tố quan trọng. Blanc de Blancs thường thanh lịch và tươi mát, rất thích hợp với các món hải sản nhẹ nhàng. Blanc de Noirs có hương vị đậm đà hơn, có thể kết hợp tốt với các món thịt trắng hoặc phô mai. Rosé Champagne mang đến sự tươi mới và hương trái cây đỏ, phù hợp với nhiều món ăn từ khai vị đến tráng miệng.

Niên vụ cũng đáng được quan tâm. Vintage Champagne thể hiện đặc trưng của một năm thu hoạch cụ thể, thường có hương vị phức tạp và độc đáo, thích hợp cho những dịp đặc biệt. Non-Vintage Champagne mang đến sự ổn định về hương vị, là lựa chọn tốt cho những buổi tiệc thông thường.

Ngoài ra, sở thích cá nhân về hương vị và cấu trúc rượu vang Champagne cũng đóng vai trò quyết định. Một số người thích Champagne có hương vị bánh mì nướng và men đậm đà do ủ lâu trên cặn men, trong khi những người khác lại ưa chuộng sự tươi mát và hương trái cây.

Cuối cùng, việc kết hợp Champagne với món ăn là một nghệ thuật. Các loại Champagne khô thường rất hợp với các món khai vị mặn như hàu, trứng cá muối và khoai tây chiên. Champagne có độ axit cao có thể cân bằng vị béo của các món chiên hoặc các món ăn có nước sốt kem. Các loại Champagne ngọt hơn có thể kết hợp với các món tráng miệng trái cây hoặc bánh ngọt.

5. Hướng dẫn thưởng thức rượu vang Champagne

5.1. Cách chọn ly và phục vụ rượu vang Champagne

Để tận hưởng trọn vẹn hương vị tuyệt vời của rượu vang Champagne, việc thưởng thức đúng cách là vô cùng quan trọng, bao gồm nhiệt độ phục vụ, loại ly phù hợp, cách mở chai và rót rượu.

Nhiệt độ phục vụ lý tưởng cho Champagne thường nằm trong khoảng từ 7 đến 9 độ C. Việc ướp lạnh chai Champagne trong xô đá khoảng 20-30 phút hoặc trong ngăn mát tủ lạnh khoảng 3-4 giờ trước khi uống sẽ giúp đạt được nhiệt độ này. Nhiệt độ quá thấp có thể làm giảm hương thơm và vị ngon của rượu, trong khi nhiệt độ quá cao sẽ khiến bọt khí thoát ra quá nhanh và làm rượu mất đi sự tươi mát.

Loại ly phù hợp nhất để thưởng thức Champagne là ly flute (ly sáo) hoặc ly tulip. Ly flute có dáng cao, thon dài giúp giữ được bọt khí lâu hơn và tập trung hương thơm của rượu. Ly tulip có bầu ly rộng hơn một chút, cho phép hương thơm bung tỏa tốt hơn. Tránh sử dụng ly coupe (ly nông) vì chúng làm bọt khí tan nhanh chóng.

Cách mở chai Champagne cũng cần sự cẩn thận để tránh làm rượu bị trào ra ngoài. Đầu tiên, hãy giữ chai nghiêng một góc 45 độ và từ từ tháo lớp giấy bạc bọc quanh nút chai và rọ kim loại (muselet). Sau đó, giữ chặt nút chai bằng một tay và nhẹ nhàng xoay chai ở phần đáy bằng tay kia. Áp lực bên trong chai sẽ đẩy nút chai ra một cách êm ái với một tiếng “pop” nhẹ nhàng. Tránh lắc mạnh chai trước khi mở.

Khi rót rượu, hãy rót từ từ và nghiêng ly để rượu chảy nhẹ nhàng xuống thành ly, giúp giảm thiểu sự tạo bọt quá mức. Chỉ nên rót khoảng 2/3 ly để người thưởng thức có thể dễ dàng cảm nhận hương thơm của rượu.

5.2. Hướng dẫn kết hợp món ăn cùng rượu vang Champagne

Champagne là một loại rượu vang sủi bọt vô cùng linh hoạt trong việc kết hợp với ẩm thực, có thể đi kèm với nhiều món ăn khác nhau từ khai vị đến tráng miệng.

Các loại Champagne khô (Brut Nature, Extra Brut, Brut) đặc biệt phù hợp với các món khai vị mặn như hàu tươi, trứng cá muối, sushi, sashimi, và khoai tây chiên. Độ axit cao và bọt khí sảng khoái của Champagne giúp cân bằng vị mặn và làm sạch vòm miệng.

Với các món chính, Champagne cũng là một lựa chọn tuyệt vời. Các loại Champagne trắng (Blanc de Blancs) thường đi kèm tốt với các món hải sản nhẹ nhàng như cá hấp hoặc luộc. Champagne Blanc de Noirs, với hương vị đậm đà hơn, có thể kết hợp với các món thịt trắng như gà hoặc thịt heo. Thậm chí, một số loại Champagne có cấu trúc tốt cũng có thể đi cùng với các món thịt đỏ như thịt bò hoặc thịt cừu. Các món ăn chiên giòn, nhiều dầu mỡ cũng rất hợp với Champagne vì độ axit của rượu giúp cắt giảm độ béo.

Các loại Champagne ngọt hơn (Extra Sec, Sec, Demi-Sec, Doux) thường được dùng với các món tráng miệng. Demi-Sec và Doux đặc biệt phù hợp với các loại bánh ngọt, trái cây tươi hoặc các món tráng miệng có vị ngọt vừa phải. Tuy nhiên, cần tránh kết hợp Champagne với các món tráng miệng quá ngọt vì có thể làm rượu trở nên chua hơn.

6. Rượu vang Champagne giá bao nhiêu và mua rượu vang Champagne ở đâu

Giá rượu vang Champagne có thể rất đa dạng, từ những chai bình dân đến những chai cao cấp. Hiện ở Hedon, giá rượu vang nhập khẩu Champagne dao động trong khoảng từ 1.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng/chai tuỳ vào nhà sản xuất và chất lượng của chai vang.

Hedon WineHub là một địa chỉ uy tín chuyên nhập khẩu và bán lẻ các chai rượu vang chính hãng tại Hà Nội, tp HCM và Đà Nẵng. Ở Hedon WineHub, chúng tôi có các chuyên gia rượu vang hàng đầu giúp chọn ra cho bạn những chai rượu vang chất lượng với giá thành phải chăng.

Lời kết

Rượu vang Champagne không chỉ là một loại đồ uống mà còn là một biểu tượng văn hóa, gắn liền với lịch sử, sự kiện đặc biệt và những khoảnh khắc đáng nhớ. Từ quy trình sản xuất tỉ mỉ theo phương pháp truyền thống, đến sự đa dạng trong phân loại và cách thưởng thức tinh tế, Champagne mang đến một trải nghiệm độc đáo và sang trọng. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin toàn diện và hữu ích về loại rượu vang sủi bọt trứ danh này.

Nếu có bất kỳ thắc mắc gì về rượu vang hay rượu vang Champagne nói riêng, đừng ngần ngại nhắn tin cho Hedon WineHub nhé!