Champagne

Vùng rượu Champagne là một trong những vùng danh giá nhất không chỉ ở Pháp mà còn trên toàn thế giới. Không có loại rượu vang nào có nhiều câu chuyện hơn Champagne. Rượu vang Champagne, đồng nghĩa với sự ăn mừng, là một báu vật của Pháp, được sản xuất độc quyền ở vùng Champagne nằm ở phía đông bắc nước Pháp. Trong khi tên gọi này bị sử dụng sai ở một số nơi tại Mỹ, chỉ những loại rượu vang nổ được sản xuất từ nho trồng ở vùng Champagne của Pháp mới có thể được gọi là Champagne.

1. Phân loại rượu vang Champagne

Thuật ngữ “Champagne” đã được bảo hộ ở Pháp từ năm 1845, đây là một tên gọi được bảo hộ theo luật EU. Champagne chỉ có thể được áp dụng cho các loại rượu vang nổ được sản xuất trong khu vực Champagne, một khu vực được xác định rõ ràng, theo các phương pháp và giới hạn được quy định trong luật pháp Pháp, bao gồm cả phương pháp sản xuất với cái tên “Méthode Champenoise” đặc trưng của khu vực (cũng là một tên gọi được bảo hộ).

Vùng Champagne nổi tiếng với các quy định nghiêm ngặt nhằm đảm bảo chất lượng và tính xác thực của các loại rượu. Hiểu biết về những cấu trúc pháp lý và tên gọi này là điều cần thiết để đánh giá giá trị và tay nghề trong sản xuất Champagne. Tại Champagne, nơi sản xuất ba loại rượu có nguồn gốc xuất xứ được kiểm soát: AOC Champagne, AOC Coteaux champenois và AOC Rosé des Riceys

AOC Champagne

AOC Champagne là một chỉ dẫn địa lý danh tiếng của Pháp, nổi tiếng trên toàn thế giới với rượu sâm panh, loại rượu vang có bọt khí đặc trưng. Được sản xuất chủ yếu từ các giống nho Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier. Champagne nổi bật với hương vị tươi mới, tinh tế và sự kết hợp hoàn hảo giữa trái cây, hoa và một chút men, mang lại cảm giác sảng khoái và sang trọng. Được sản xuất tại các vườn nho trên các đồi núi của vùng Champagne ở miền Đông nước Pháp, rượu Champagne là biểu tượng của sự lễ hội, trang trọng và là lựa chọn hoàn hảo cho các dịp đặc biệt.

Các quy định của AOC Champagne không chỉ bao gồm các ranh giới địa lý, mà còn cả khí hậu, quản lý vườn nho, kỹ thuật sản xuất rượu và dán nhãn. Các nhà sản xuất rượu vang dưới chỉ dẫn AOC Champagne phải tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt bao gồm:

• Giới hạn địa lý nghiêm ngặt: Nho dung làm rượu vang phải có nguồn gốc từ khu vực Champagne đã được xác định ở Pháp, trải dài trên hơn 34.000 hecta vườn nho
• Giống nho: Chỉ sử dụng giống nho Pinot Noir, Chardonnay và Pinot Meunier (cùng một số giống nho khác)
• Phương pháp sản xuất: Phương pháp truyền thống Champenoise là bắt buộc, bao gồm quá trình lên men thứ cấp trong chai
• Năng suất tối đa cho phép trên mỗi hecta: Sản lượng khoảng 2,6 triệu hectolitres mỗi năm
• Năng suất ép tối đa cho phép
• Độ cồn tiềm ẩn tối thiểu của nho mới thu hoạch
• Lên men thứ cấp trong chai
• Thời gian ủ tối thiểu để trưởng thành: Ít nhất 15 tháng đối với rượu không có niên vụ và 3 năm đối với rượu có niên vụ

AOC Coteaux champenois

AOC Coteaux Champenois là một loại rượu vang tĩnh (không có bọt khí) được sản xuất tại vùng Champagne, Pháp. Mặc dù Champagne nổi tiếng với sâm panh, Coteaux Champenois lại là rượu vang truyền thống, được làm chủ yếu từ các giống nho Chardonnay và Pinot Noir. Rượu vang này có hương vị thanh thoát, tươi mới với các nốt hương trái cây nhẹ nhàng và khoáng chất, mang đến một trải nghiệm khác biệt so với sâm panh. Coteaux Champenois được sản xuất từ những vườn nho trồng trên các sườn đồi dốc trong vùng Champagne, tuân thủ các quy chuẩn nghiêm ngặt.

AOC Rosé des Riceys

AOC Rosé des Riceys là một loại rượu vang hồng nổi bật, có nguồn gốc từ vùng Les Riceys, thuộc tỉnh Aube ở miền Đông nước Pháp. Loại rượu này được sản xuất chủ yếu từ giống nho Pinot Noir, nhưng có một phương pháp sản xuất đặc biệt khiến nó khác biệt so với các loại rượu vang hồng khác.

Điểm nổi bật của Rosé des Riceys là quá trình ngâm vỏ nho Pinot Noir trong một thời gian ngắn, giúp rượu có được màu sắc hồng nhẹ nhàng, cùng với hương vị tinh tế và phong phú. Rượu có thể mang đến sự kết hợp giữa các yếu tố trái cây chín mọng, hương hoa nhẹ nhàng và một chút gia vị, tạo nên một trải nghiệm uống rượu độc đáo và đầy quyến rũ.

2. Các giống nho chính rượu vang Champagne

Bất ngờ đối với một loại rượu vốn nhẹ và trắng, champagne chủ yếu được sản xuất từ nho đen. Chưa đến 30% trong tổng diện tích 34,000 ha (84,000 mẫu Anh) của các vườn nho trồng chặt chẽ ở Champagne là giống nho trắng Chardonnay. Giống nho đỏ Pinot Noir được trồng trên gần 40% diện tích đất nông nghiệp ở Champagne. Giống nho chính thứ ba của vùng, với khoảng một phần ba diện tích vườn nho, là Pinot Meunier, một loại nho ngọt ngào và chín sớm hơn Pinot Noir. Chỉ có Pinot Meunier mới chín đều trong toàn vùng, đó là lý do tại sao nó là giống nho phổ biến nhất được trồng ở các vườn nho lạnh hơn của thung lũng Marne và các vườn nho Aisne ở phía bắc. Pinot Noir và Chardonnay cần những địa điểm có điều kiện tốt và nói chung, nho Chardonnay phát triển tốt nhất trên các sườn dốc phấn màu hướng nam và đông của Côte des Blancs, trong khi Pinot Noir chủ yếu phát triển ở các sườn dốc thấp của Montagne de Reims giữa Reims và Épernay, cũng như là đặc sản của các vườn nho Aube ấm hơn ở phía nam Champagne.

Pinot Noir

Là giống nho được trồng rộng rãi nhất trong vùng, Pinot Noir chiếm 38% diện tích trồng nho. Nó làm sâu sắc thêm hương thơm trái cây đỏ, mang đến hương vị đậm đà và cấu trúc phức hợp. Pinot Noir cũng bổ sung sự mạnh mẽ và độ đậm đà cho các hỗn hợp rượu vang được pha trộn. Đây là giống nho chủ đạo ở Montagne de Reims và Côte des Bar.

Chardonnay

Chiếm 31% diện tích trồng nho, Chardonnay là giống nho chủ lực ở Côte des Blancs. Giống nho trắng này mang đến những loại rượu vang thanh lịch, tinh tế và tươi mới khi có hương thơm từ các trái cây họ cam quýt và hương hoa. Chardonnay cũng có thể mang lại một độ khoáng chất sắc nét cho Champagne. Nó cũng có khả năng mang đến một mức độ tinh tế cho rượu vang. Các loại rượu Champagne chủ yếu từ Chardonnay thường có khả năng lưu trữ tốt nhất.

Pinot Meunier

Là giống nho mạnh mẽ, chịu được thời tiết và có thời điểm nảy chồi muộn (do đó ít bị ảnh hưởng bởi sương giá), Pinot Meunier chiếm 31% diện tích trồng nho. Thường bị đánh giá thấp nhưng giống nho này là một đối tác kết hợp tuyệt vời, mang đến hương vị trái cây sẫm màu, hương hoa, thảo mộc, gia vị, đất đai và thịt, cùng với độ tròn trịa và mềm mại cho các loại rượu hỗn hợp. Đặc biệt làm tăng tính dễ tiếp cận, dễ uống cho hỗn hợp. Thỉnh thoảng, cũng được lên men như một loại rượu vang đơn giống.
Lưu ý: Mặc dù giống nho này đôi khi được gọi là Pinot Meunier, nhưng Comité Champagne ưa thích thuật ngữ Meunier hơn vì nó phản ánh chính xác hơn một phát hiện của nhóm Viện Nghiên cứu Nông nghiệp và Rượu vang Pháp (INRA) cách đây khoảng 20 năm, cho thấy Meunier là một giống nho hoàn toàn khác biệt thuộc họ Pinot.

Các giống nho khác

Ngoài ra, có một số các giống nho ít nổi tiếng hơn và cũng hiếm gặp bao gồm: Arbane, Petit Meslier, Pinot Blanc và Pinot Gris. Tổng cộng, các giống nho này chỉ chiếm 0,3% tổng diện tích trồng nho. Những giống nho này đôi khi được các nhà sản xuất rượu sử dụng để tạo ra các loại mẻ rượu vang độc đáo.

3. Khu vực sản xuất rượu vang Champagne

Nằm cách Paris 150km về phía đông, vùng Champagne bao gồm năm tỉnh trải dài qua ba tiểu vùng: Grand Est, Hauts-de-France và Île-de-France là Montagne de Reims, Marne Valley, Côtes de Blancs, Côtes de Sézanne và Côtes des Bar.
Vùng này có 319 làng được xếp hạng về khả năng trồng nho từ 80% đến 100% và bao gồm nhiều vườn nho nhỏ, mỗi vườn có khí hậu, đất đai và địa hình riêng. Tổng diện tích vườn nho ~34.300 ha. Trong đó, chỉ có 17 làng được có các vườn nho được xếp hạng Grand Cru. Việc sản xuất Champagne từ những vườn nho này cho phép được gán nhãn rượu của mình là Grand Cru, biểu thị chất lượng cao nhất dựa trên danh tiếng của làng. Dưới Grand Cru là 42 làng có các vườn nho được xếp hạng Premier Cru. Rượu vang Premier Cru được công nhận vì chất lượng vượt trội, mặc dù không đạt đến đỉnh cao về độ phức hợp như Grand Cru.

Montagne de Reims

Nằm ở phía bắc của vùng rượu Champagne, nơi đây sở hữu nhiều loại rượu Champagne Grand Cru và Premier Cru. Khu vực này có số lượng Grand Cru nhiều hơn bốn tiểu vùng còn lại, với tổng diện tích 10.404 mẫu đất trồng nho. Các giống nho phổ biến ở đây bao gồm Pinot Noir, Chardonnay và Pinot Meunier.

Các sườn dốc hướng về phía nam và đất vôi chứa nhiều đá phấn tạo điều kiện phát triển tuyệt vời cho nho. Sự kết hợp này cho phép cây nho hấp thụ ánh sáng mặt trời trong suốt cả ngày, đồng thời duy trì độ ẩm mát mẻ và ổn định cho giống nho.

Marne Valley

Theo truyền thuyết, Thung lũng Marne là cái nôi của rượu Champagne, được cho là nơi Dom Perignon phát minh và hoàn thiện quy trình sản xuất Champagne. Thung lũng Marne bao gồm hơn 4.500 mẫu đất trồng nho, gần hai phần ba trong số đó là Pinot Meunier. Vùng này có khí hậu ôn hoà hơn, giúp cây nho phát triển tốt và tạo ra nhiều loại rượu vang Champagne dễ uống với hương vị phong phú.

Côtes de Blancs

Côte des Blancs có tên gọi từ giống nho Chardonnay. “Blanc” có nghĩa là trắng trong tiếng Pháp, giống như các giống nho Chardonnay được sử dụng để làm rượu trắng. Điều này không có gì ngạc nhiên khi 97% diện tích trồng nho trong vùng này là giống nho tinh tế này.

Khu vực này nổi tiếng với đất phấn có khả năng giữ ẩm tốt và được xem là có điều kiện phát triển hoàn hảo cho nho. Với đất đai giàu đá vôi và độ thoát nước tốt, nho được trồng tại đây mang đến những chai Champagne có hương vị tinh tế, độ chua tươi mới và độ khoáng thanh khiết.
Vùng này bao gồm 12 ngôi làng trong đó có 6 ngôi làng được phân loại là Grand Cru.

Côtes de Sézanne

Côte de Sézanne nằm ngay dưới khu vực Côte de Blancs và được ôm lấy bởi thung lũng Grand Morin. 3.500 mẫu đất trồng nho ở Côte de Sézanne chủ yếu trồng các giống nho Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier. Đất ở vùng này chủ yếu là đất sét, hoặc đất sét trộn với đá phấn, điều này khiến trái nho chín sớm hơn so với các vùng khác.

Côtes des Bar

Côtes des Bar nằm ở tỉnh Aube, phần phía nam của vùng rượu Champagne. Giống nho Pinot Noir chiếm ưu thế trong các vườn nho ở Côtes des Bar. Khí hậu ấm áp hơn giúp giống nho này phát triển tốt, tạo ra những chai Champagne với hương vị đậm đà và cấu trúc mạnh mẽ.

Những thị trấn đáng chú ý bao gồm Aube, Les Riceys, Gyé-sur-Seine và Courteron, nơi có truyền thống sản xuất rượu hàng trăm năm. Khu vực này chiếm 23% tổng diện tích vùng Champagne, với 20,027 mẫu đất trồng nho.

Champagne có khí hậu đặc trưng với ảnh hưởng kép từ cả khí hậu lục địa và khí hậu đại dương. Ảnh hưởng từ đại dương mang đến lượng mưa đều đặn và giữ nhiệt độ thấp. Ảnh hưởng lục địa mang đến những đợt sương giá mùa đông thường gây thiệt hại, nhưng cũng cung cấp nhiều ánh sáng mặt trời vào mùa hè. Các sườn phía bắc thường mát hơn, trong khi các ngọn đồi phía nam nhận được nhiều ánh sáng mặt trời hơn, góp phần vào sự chín muồi và phát triển hương vị của nho.

Đá vôi trong lòng đất ở Champagne chủ yếu là đá phấn, chứa nhiều bộ xương nhỏ của vi sinh vật biển và hóa thạch của động vật nhuyễn thể. Nó hấp thụ nhiệt vào ban ngày và cung cấp khả năng thoát nước tốt cho các cây nho trong khí hậu ẩm ướt, giúp hỗ trợ nho phát triển sự cân bằng giữa độ chín và độ axit. Nền tảng giàu khoáng chất này giúp làm căng thẳng cây nho vừa đủ để sản xuất ra những trái nho có nồng độ hương vị mong muốn. Ngoài việc góp phần tạo ra những loại rượu vang xuất sắc, đá phấn cũng tạo ra một mạng lưới hầm ngầm lớn, cung cấp điều kiện lý tưởng để các nhà sản xuất ủ rượu.

4. Cách thưởng thức rượu vang Champagne

Nhiệt độ

Nhiệt độ lý tưởng để phục vụ Champagne nằm trong khoảng từ 8°C đến 10°C. Nếu thấp hơn, độ lạnh sẽ làm giảm cảm nhận của vị giác, khiến chúng ta khó phân biệt được các tầng hương vị, còn nếu nhiệt độ cao hơn, champagne sẽ mất đi sự tươi mới và thanh khiết.
(Lưu ý : Những dòng Champagne cao cấp và có hương vị phức hợp nên thưởng thức ở nhiệt độ 10-12°C để có thể phát triển hết tiềm năng của mình)

Để làm lạnh Champagne, bạn nên để chai rượu vang này trong tủ lạnh ít nhất 4 giờ trước khi sử dụng. Tuy nhiên, bạn cũng có thể ngâm chai Champagne vào một xô nước đá khoảng 45p-1h để đạt được nhiệt độ mong muốn (thêm muối vào chậu nước đá là một mẹo nhỏ giúp làm lạnh champagne nhanh hơn).

Ly uống Champagne

Các ly Champagne truyền thống thường được làm từ thủy tinh pha lê, giúp tái tạo tốt nhất các hương vị của Champagne. Ly uống Champagne nên có dạng rộng, cổ hẹp và nông, để cho các bọt khí có thể nổi lên từ từ và hương thơm có thể lan tỏa. Có 3 loại ly chính là flûte, tulip và coupe.

Ly Champagne flûte với đặc trưng là thân ly dài và hẹp. Thiết kế thon gọn này giúp các bọt khí di chuyển chậm lên trên bề mặt, nhờ đó duy trì được sự sủi bọt của Champagne. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng ly champagne flûte không lý tưởng để thưởng thức đầy đủ hương thơm phức hợp của các loại champagne chất lượng cao.

Champagne được thưởng thức tốt nhất trong một ly có hình dạng như hình hoa tulip, vì kiểu ly này giúp các bọt khí được phát tán và các hương thơm có thể tỏa ra tối ưu, trái ngược với ly champagne flûte, vốn có xu hướng giữ lại sự tinh tế của hương thơm. Ly tulip đặc biệt phù hợp để thưởng thức các loại champagne có niên vụ lâu năm hoặc champagne chất lượng cao.

Là biểu tượng của sự sang trọng và xa hoa trong những năm tháng thịnh vượng, ly coupe có thiết kế phẳng và rộng, với viền tròn. Mặc dù rất đẹp mắt, nhưng ly coupe không được khuyến khích để thưởng thức champagne vì hình dáng của nó làm cho các bọt khí và hương vị nhanh chóng bay hơi. Vì vậy, ly coupe thường được dùng cho các loại cocktail pha với champagne hoặc để trang trí bàn tiệc.

Khi rót Champagne, bạn nên làm theo từng bước và rót cho đến khi đầy khoảng một nửa ly. Không cần phải nghiêng ly để tránh làm champagne bị sủi bọt.

5. Kết hợp rượu vang Champagne và món ăn

Do độ chua tươi mới, bọt khí sủi và hương vị đa dạng mà Champagne mang lại, rượu vang nổ này phù hợp với hầu hết các món ăn. Champagne kết hợp tốt với hải sản, đặc biệt là hàu, sò điệp và tôm hùm. Vị mặn của hải sản kết hợp với độ chua và bọt khí của Champagne tạo ra một trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời.

Các món ăn từ thịt trắng gia cầm như thịt gà, thịt vịt nướng cũng rất hợp với Champagne. Sự tươi mát và hương vị nhẹ nhàng của rượu sẽ làm nổi bật hương vị của thịt mà không sợ át mất đi.

Rượu vang Champagne có thể kết hợp với nhiều loại phô mai khác nhau từ phô mai mềm đến phô mai cứng. Độ chua của Champagne sẽ làm cân bằng độ béo ngậy của phô mai.

Các loại Champagne ngọt kết hợp hoàn hảo với các món tráng miệng như bánh kem, mousse hoặc bánh tart trái cây vào cuối bữa ăn. Hương vị ngọt ngào của rượu sẽ làm tăng trải nghiệm, nhờ vào hiệu ứng làm tươi mới và thanh lọc vòm miệng.

6. Giá rượu vang Champagne nhập khẩu

Giá rượu vang Champagne có thể rất đa dạng, từ những chai bình dân đến những chai cao cấp. Hiện ở Hedon, giá rượu vang nhập khẩu Champagne dao động trong khoảng từ 1.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng/chai tuỳ vào nhà sản xuất và chất lượng của chai vang.

7. Một số câu hỏi thường gặp về rượu vang Champagne

Các phong cách của rượu vang Champagne khác nhau như thế nào?

Khi khám phá vùng rượu Champagne, bạn sẽ tìm thấy nhiều phong cách và loại rượu khác nhau, mỗi loại có đặc trưng riêng. Phong cách rượu vang sâm panh được phân biệt bởi lượng đường được thêm vào trước khi đóng chai (dosage) để tạo nên dư vị ngọt cho Champagne. Champagne được phân loại như sau:
Brut Nature: dưới 3 gram đường mỗi lít. Rượu có rất ít hoặc không có đường thêm vào, mang lại hương vị tinh khiết và sắc nét.
Extra Brut: 0-6 gram đường mỗi lít. Chỉ chứa một lượng đường rất nhỏ, thích hợp cho những ai yêu thích vị khô, chua
Brut: dưới 12 gram đường mỗi lít. Đây là loại phổ biến nhất, cân bằng giữa vị ngọt và chua, mang lại hương vị mềm mại và tươi mát.
Extra Dry: 12-17 gram đường mỗi lít. Mang đến vị ngọt nhẹ hơn so với Brut.
Sec: 17-32 gram đường mỗi lít. Bắt đầu được coi là rượu champagne ngọt.
Demi-Sec: 32-50 gram đường mỗi lít. Có vị ngọt đậm đà.
Doux: hơn 50 gram đường mỗi lít. Đây là loại rượu Champange ngọt nhất, thường dùng để ăn kèm với các món tráng miệng.

Điều gì làm cho rượu vang Champagne khác biệt với các loại rượu vang sủi khác?

Sự độc đáo của Champagne bắt nguồn từ cả nguồn gốc và quy trình sản xuất đặc biệt của nó. Chỉ những chai vang nổ được sản xuất tại vùng Champagne, Pháp, mới được phép mang tên gọi “Champagne”. Thứ hai, Champagne được làm từ ba giống nho quy định là Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier, và trải qua quá trình lên men thứ cấp trong chai theo phương pháp Champenoise truyền thống. Chính quy trình này đã tạo nên những đặc trưng riêng biệt cho Champagne, bao gồm những bọt khí mịn màng, hương vị phức hợp và khả năng lão hóa tuyệt vời.